Przedawnienie zaległości w ZUS

Obowiązki ubezpieczeniowe przedsiębiorcy

Dla przedsiębiorcy z racji prowadzonej działalności obowiązkowe są ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe i wypadkowe), a także ubezpieczenie zdrowotne. Tylko ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne, a przystąpienie do niego możliwe jest wyłącznie na złożony przez niego wniosek.

Przedsiębiorca, w związku z powyższym, obowiązany jest przy zarejestrowaniu swojej działalności gospodarczej dokonać również rejestracji w ZUS-ie, jako płatnik ww. składek, bez względu na to, czy prowadzi on firmę jednoosobowo, czy tez zatrudnia w niej pracowników lub współpracowników. Jeżeli przedsiębiorca nie wywiąże się ze swoich zobowiązań wobec ZUS-u, musi liczyć się z płynącymi stąd konsekwencjami.

Kwestię zaległości wobec ZUS-u reguluje ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz kilka innych aktów prawnych, które umożliwiły ZUS-owi Zakład Ubezpieczeń Społecznych stosowanie szeregu narzędzi prawnych, mających na celu zmuszenie podatnika do uiszczania obowiązkowych składek.

Zobacz również: Jak wyegzekwować odsetki od ZUS?

Odsetki od nieopłaconych składek

Od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika składek odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych tak jak od zaległości podatkowych. Przedsiębiorca powinien sam naliczyć odsetki, począwszy od dnia następującego po dniu, w którym składki należało opłacić. Odsetki te naliczane są w wysokości i na zasadach określonych w Ordynacji podatkowej z dnia 29 sierpnia 1997 r. Tak wynika z art. 23 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) oraz art. 87 ust. 3 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.). Dotyczy to opłacanych po terminie składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz fundusze pozaubezpieczeniowe (FP, FGŚP i FEP). Naliczanie odsetek rozpoczyna się od następnego dnia po dniu, w którym płatnik miał obowiązek ostatecznie dokonać wpłaty składek na rachunek bankowy ZUS. Kończy się je naliczać w dniu wpłacenia zaległości (łącznie z tym dniem).

Kara grzywny dla przedsiębiorcy za nieterminowe opłacanie składek

Przedsiębiorca, który nie dopełnia obowiązku terminowego opłacania składek, może zostać obciążony karą grzywny w wysokości do 5 tys. zł. Grzywny tej nie nakłada ZUS, a jedynie występuje z wnioskiem o ukaranie do sądu.

ZUS natomiast może takiemu przedsiębiorcy wymierzyć dodatkową opłatę w wysokości do 100% wartości nieopłaconych składek.

W Pani sytuacji ZUS był uprawniony do wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Postępowanie w trybie administracyjnym jest prowadzone przez dyrektora oddziału ZUS, zaś w trybie Kodeksu postępowania cywilnego przez komornika sądowego. Jak wynika z Pani informacji, podstępowanie było prowadzone w drodze administracyjnej. Niemniej ZUS uzyskał tytuł egzekucyjny z sądu w roku 2010 r. do prowadzenia postępowania w stosunku do składek za 2004 r. Do 2013 r. składki te były ściągane z Pani poborów. Potem ZUS zaniechał dalszego dochodzenia ponieważ miła Pani obciążenia z innego tytułu.  Zatem należy się zastanowić, czy roszczenie ZUS-u nie uległo przedawnieniu.

Zobacz również: Nieopłacone składki ZUS a pobyt w szpitalu

Przedawnienie należności wobec ZUS-u

Należności z zaległości powstałych w płaceniu składek w okresie od 1 stycznia 2003 r. do 1 stycznia 2012 r. przedawniają się po upływie 10 lat. Natomiast od 1 stycznia 2012 r. okres przedawnienia wynosi 5 lat, licząc od dnia, w którym składki stały się wymagalne. Jednak z pewnym zastrzeżeniem. Otóż jeżeli składka stała się wymagalna przed dniem 1 stycznia 2012 r., to nowy 5-letni bieg przedawnienia i tak zaczyna się dopiero od dnia 1 stycznia 2012 r. Wyjątek stanowi sytuacja, w której składki wymagalne przed dniem 1 stycznia 2012 r., zgodnie ze starym 10-letnim biegiem przedawnienia, przedawniłyby się wcześniej. W takiej sytuacji przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu, a nie zgodnie z nowymi przepisami.

Np. Firma XY posiada zaległości z tytułu płatności składek za rok 2008. Składki były wymagalne na dzień 10 lipca 2008 roku. Tym samym według wówczas obowiązujących przepisów uległyby one przedawnieniu z dniem 10 lipca 2018 roku, jednak z uwagi na nowelizację zastosowanie znajdzie krótszy termin przedawnienia tj. 5 lat. Okres ten będzie liczony od dnia 1 stycznia 2012 roku, a tym samym do przedawnienia roszczenia dojdzie z dniem 1 stycznia 2017 roku.

Zatem w Pani przypadku obowiązywał 10-letni okres przedawnienia, który przypadał na 2014 r. Jednakowoż bieg terminu przedawnienia nie jest jednolity. Mogą bowiem wystąpić przerwy w jego obliczaniu, czyli zawieszenie na jakiś czas okresu jego liczenia. W pewnych okolicznościach liczy się go jednak na nowo – gdy wystąpią okoliczności powodujące jego przerwanie. Okresy, w jakich dochodzi do zawieszenia terminu przedawnienia, wyłącza się przy liczeniu, czy minęło już pięć czy 10 lat od daty wymagalności. W praktyce zatem sumuje się bieg przedawnienia, jaki upłynął do czasu zawieszenia i po odwieszeniu. Należności mogą się wtedy przedawnić znacznie później. Niektóre okoliczności powodują natomiast przerwanie biegu terminu przedawnienia. W takiej sytuacji trzeba go liczyć na nowo po tym, jak one ustaną.

Przerwanie biegu przedawnienia zobowiązań wobec ZUS

Jak już Pani zauważyła, ZUS ma możliwości przerwania biegu przedawnienia zobowiązań z tytułu niezapłaconych składek np. przez podjęcie czynności przez ZUS, które zmierzałyby do wyegzekwowania zaległych składek, a także poprzez wydanie decyzji w przedmiocie ustalenia obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym lub w zakresie podstawy wymiaru składek, obowiązku opłacania składek na te ubezpieczenia. W interesującej nas sytuacji bieg terminu przedawnienia został przerwany dnia, w którym ZUS podjął pierwszą czynność zmierzającą do wyegzekwowania należności z tytułu składek, który winien się skończyć w dniu zakończenia postępowania egzekucyjnego. Czyli w Pani przypadku w 2010 r. bieg przedawnienie uległ zawieszeniu, kiedy ZUS podjął czynności egzekucyjne kierując je do Pani poborów (wyrok sądu). Natomiast czynności egzekucyjne przerwał w 2013 r. Zgodnie z art. 24 ust. 5b ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego.

Z Pani informacji nie wynika, aby ZUS wydał decyzje o zakończeniu postępowania egzekucyjnego czy też umorzył postępowanie. Powinna była Pani zainteresować się, co się w sprawie wydarzyło. Ponieważ jeżeli w 2014 r. ZUS wydał jakąś decyzję, to prawdopodobnie od tej daty należy liczyć dalszy bieg przedawnienia. A może być tak, iż stan zawieszenia trwa, co jest dość nieprawdopodobne, ponieważ umorzenie powinno nastąpić, jeżeli zawieszenie trwa dłużej niż rok.

Z kolei przedawnienie zobowiązań publicznoprawnych, do których zastosowanie ma przepis art. 59 Ordynacji podatkowej, powoduje, że ulegają one wygaśnięciu (art. 59 ordynacji podatkowej w związku z art. 31 ustawy o sus) i brak jest prawnych możliwości prawnych tak dochodzenia, jak i przyjmowania po upływie terminu przedawnienia wpłat na ich poczet.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼