Jakie konsekwencje za niepłacone od lat składki ZUS z działalności?

Prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej i obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego oraz wypadkowego

Niestety nie mam optymistycznych informacji. Głównie dlatego, że owa prowadząca działalność osoba późno się zorientowała w swoich obowiązkach. Do tego roku* mogła skorzystać z abolicji.

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą oraz osoby z nimi współpracujące podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu w okresie od dnia rozpoczęcia do dnia zaprzestania wykonywania działalności (art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – j.t. Dz. U. 2007 r. Nr 11, poz. 74; dalej jako u.s.u.s.). Podkreślić tu należy, że decydujące znaczenie ma data faktycznego rozpoczęcia działalności gospodarczej, a nie tylko posiadanie uprawnień do jej prowadzenia.

Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe dla osób prowadzących działalność gospodarczą

Natomiast ubezpieczenie chorobowe dla osób prowadzących działalność gospodarczą jest dobrowolne (art. 11 ust. 2 u.s.u.s.). Do ubezpieczenia chorobowego może przystąpić tylko osoba prowadząca działalność, która z tej działalności podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Objęcie tym ubezpieczeniem następuje na wniosek osoby zainteresowanej od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej niż od dnia złożenia tego wniosku, a ustaje również od dnia wskazanego nie wcześniej niż od dnia złożenia wniosku o wyłączenie z ubezpieczenia (art. 14 ust. 1 u.s.u.s.).

Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe powstaje z dniem rozpoczęcia wykonywania działalności pozarolniczej. Przyjmuje się, że jest nim, po uprzednim zgłoszeniu do ewidencji działalności gospodarczej, dzień faktycznie podjętych działań związanych z przedmiotem prowadzonej działalności. Oczywiście obowiązek ten ustaje z dniem zakończenia prowadzenia tej działalności.

Zobacz również: Działalność gospodarcza na emeryturze

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe osób prowadzących działalność pozarolniczą

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale (art. 18 ust. 8 u.s.u.s.). Składka w nowej wysokości obowiązuje od trzeciego miesiąca następnego kwartału. W przypadku gdy rozpoczęcie wykonywania działalności pozarolniczej nastąpi w trakcie miesiąca, a zatem ubezpieczenie trwa tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie do dni faktycznego podlegania ubezpieczeniom. W tym celu wysokość najniższej podstawy wymiaru składek trzeba podzielić przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca, a następnie pomnożyć przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu (art. 18 ust. 9 u.s.u.s.). Tę samą zasadę zmniejszania najniższej podstawy wymiaru składek stosuje się odpowiednio w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do przyznania zasiłku. Reasumując, gdy ubezpieczenia trwają tylko część miesiąca, proporcjonalnie można zmniejszyć tylko najniższą podstawę wymiaru składek.

Zobacz również: Zgłoszenie do ZUS działalności gospodarczej

Obowiązek płacenia składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe

Obowiązek płacenia składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ograniczony jest do tak zwanej rocznej kwoty podstawy wymiaru składek, która odpowiada trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej (art. 19 ust. 1 u.s.u.s.). Na rok 2006 jest to kwota 73 560 zł. Po przekroczeniu powyższego limitu nie należy odprowadzać składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (art. 19 ust. 3 u.s.u.s.). Pomimo tego okres ten jest traktowany jako okres ubezpieczenia, czyli jest zaliczany do stażu pracy osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą (art. 19 ust. 7 u.s.u.s.).

Obowiązkowo osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega również ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Składkę zdrowotną opłaca się od zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 75% przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z poprzedniego kwartału włącznie z wypłatami z nagród z zysku. Składka w nowej wysokości obowiązuje od trzeciego miesiąca następnego kwartału. Do wysokości podstawy wymiaru składki zdrowotnej nie stosuje się ograniczenia do kwoty 30-krotności przeciętnego wynagrodzenia.

Nie będzie ona także zmniejszona do liczby dni faktycznego podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w danym miesiącu kalendarzowym. Składka jest miesięczna i niepodzielna. Podkreślić należy, że składkę zdrowotną w pełnej wysokości należy zapłacić bez względu na fakt przebywania na zasiłku chorobowym przez cały miesiąc lub jego część.

Odroczenie terminu płatności należności z tytułu składek lub rozłożenie na raty

Zgodnie z art. 29 u.s.u.s.: „1. Ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie Zakład może na wniosek dłużnika odroczyć termin płatności należności z tytułu składek oraz rozłożyć należność na raty, uwzględniając możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych. Odroczenie terminu płatności może dotyczyć jedynie należności finansowanej przez płatnika składek.

1a. Odroczenie terminu płatności należności z tytułu składek oraz rozłożenie należności na raty następuje w formie umowy.

2. Od składek, które rozłożono na raty, nie nalicza się odsetek za zwłokę począwszy od następnego dnia po dniu wpływu wniosku o udzielenie tych ulg.

3. Jeżeli dłużnik nie spłaci w terminie ustalonych przez Zakład rat, pozostała kwota staje się natychmiast wymagalna wraz z odsetkami za zwłokę naliczonymi na zasadach określonych w ustawie – Ordynacja podatkowa.

4. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, Zakład ustala opłatę prolongacyjną na zasadach i w wysokości przewidzianej w ustawie – Ordynacja podatkowa dla podatków stanowiących dochód budżetu państwa”.

Przepis art. 24 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje fakultatywność nałożenia opłaty dodatkowej, której celem jest zlikwidowanie zaległości w opłacie składek. Przepis ten nie wymienia okoliczności, którymi winien się kierować organ ubezpieczenia społecznego, podejmując decyzję o wymierzeniu opłaty i jej wysokości, i jest oparty na konstrukcji uznania administracyjnego. Wysokość opłaty dodatkowej nie powinna być jednak obciążeniem na tyle dużym, by podważyła możliwość dalszego prowadzenia działalności stanowiącej podstawę do objęcia ubezpieczeniem społecznym, a jedynie poprzez dolegliwość finansową skłaniała płatnika do uregulowania zaległości w opłacaniu składek i powstrzymywała przed dopuszczeniem do takiej sytuacji w przyszłości. Z uwagi na istnienie art. 29 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych brak środków finansowych na koncie firmy nie może stanowić podstawy do odstąpienia od opłaty dodatkowej w świetle art. 24 ust. 1 tejże ustawy.

Brak opłacania składek przez cały okres prowadzenia działalności - konsekwencje

Co grozi prowadzącemu działalność? Opłata składek za 10 ostatnich lat – reszta jest przedawniona. Do tego dochodzą odsetki i opłaty dodatkowe, które może naliczyć ZUS. I oczywiście egzekucja poprzez urząd skarbowy, a także niewliczenie okresu nieopłaconych składek do emerytury.

Co grozi małżonkowi? Odpowiedzialność solidarna wynikająca z ustawy – Ordynacja podatkowa.

Co grozi dzieciom? Zasadniczo, dopóki żyją rodzice, to nic. Dopiero po ich śmierci w grę wejdą długi spadkowe, m.in. dług z tytułu składek, o ile nie zostanie umorzony, przedawniony lub wyegzekwowany.

Co można zrobić w tej sytuacji? Albo nic, bo każda zmiana na CEIDG spowoduje zainteresowanie ZUS, i poczekać, bo w 2017 r. przedawnienie składek będzie ograniczało się do 5 lat – to zawsze o połowę mniej. Albo zgłosić ten fakt, złożyć deklaracje DRA i liczyć, że ZUS umorzy lub choć rozłoży na raty składki.

 ------------------------------

*Opis sprawy z września 2015 r.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼