Marynarz a ubezpieczenie w KRUS

Przepisy prawa i procedury administracyjne w opisanym przez Pana stanie faktycznym są stosunkowo skomplikowane, jednak postaram się je wyjaśnić w sposób jak najbardziej przystępny.

Ubezpieczenie w KRUS-ie

W pierwszej kolejności pozwolę sobie zauważyć, iż sama okoliczność zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej i podjęcia innej pracy powoduje wygaśnięcie obowiązku podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników realizowanego przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS). Należy zauważyć, iż ubezpieczenie w KRUS-ie ma charakter subsydiarny i dana osoba może zostać nim objęta tylko w sytuacji, gdy nie podlega innemu ubezpieczeniu. Jak wyjaśnił szczegółowo Sąd Apelacyjny w Szczecinie w uzasadnieniu wyroku z dnia 13 grudnia 2016 r., sygn. akt III AUa 73/16, „osoba wykonująca inną niż rolnicza pracę zarobkową i ubezpieczona z tego tytułu, z ustawowej definicji nie spełnia warunków do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniem rolniczych i nie podlega temu ubezpieczeniu […]. Z przepisów ustawy z 20 grudnia 1990 r. (art. 7 ust. 1 oraz art. 16 ust. 1) jednoznacznie wynika, że nie stwarzają możliwości wyboru ubezpieczenia. Wręcz przeciwnie, pozwalają na objęcie ubezpieczeniem rolniczym tylko wtedy, gdy nie istnieje inny tytuł ubezpieczenia”.

Zobacz również: Wyrejestrowanie z KRUS i podjęcie pracy

Uznanie za rolnika

Podkreślenia wymaga, iż ubezpieczenie w KRUS-ie jest przeznaczone dla rolnika, a więc, zgodnie z definicją zawartą w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, „pełnoletniej osoby fizycznej, zamieszkującej i prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osobę, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia”. W myśl wspomnianego przepisu, wykonując inną pracę zarobkową i nie prowadząc gospodarstwa rolnego, nie może Pan zostać uznany za rolnika. Przywołam treść uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 13 grudnia 2017 r., wydanego w sprawie III AUa 466/17: „W polskim ustawodawstwie brak jest przepisów ustalających, że każdy właściciel gospodarstwa rolnego podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników. Z mocy ustawy temu ubezpieczeniu podlega jedynie rolnik. Przesłanki podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników są takie same w stosunku do wszystkich rolników i każdy kto nie prowadzi działalności rolniczej na gruntach przekraczających 1 ha przeliczeniowy nie podlega ubezpieczeniom rolniczym z ustawy”.

Pracodawca zagraniczny marynarza

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 września 2011 r., sygn. akt I UK 64/11, „pracodawca zagraniczny (w tym pojęciu mieści się także zleceniodawca) z innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, nieposiadający w Polsce siedziby ani przedstawicielstwa, lecz zatrudniający w Polsce pracowników (w tym pojęciu mieści się również zleceniobiorca), może być płatnikiem składek z tytułu zatrudniania w Polsce pracowników i w takiej sytuacji jest zobowiązany do zarejestrowania się w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych jako płatnik składek […] albo może uzgodnić z pracownikiem, że to on przejmie zobowiązania pracodawcy w zakresie opłacania składek. […] W takiej sytuacji płatnikiem składek jest pracownik i to on przejmuje obowiązek opłacania składek i przekazywania odpowiednich dokumentów rozliczeniowych do jednostki terenowej ZUS właściwej dla swojego miejsca zamieszkania”.

Marynarz jako płatnik składek na ZUS

Mając na uwadze powyższe, w opisanej przez Pana sytuacji stanie się Pan płatnikiem własnych składek w ZUS-ie. Tym samym nałożone zostaną na Pana dodatkowe obowiązki (poza zgłoszeniem do ubezpieczeń oraz opłacaniem składek). Konieczne jest również składanie deklaracji rozliczeniowych. Co istotne, w przypadku opłacenia składki po terminie lub w niepełnej wysokości dobrowolne ubezpieczenie w ZUS-ie ustanie. Taka sama sytuacja będzie mieć miejsce, gdy zostanie Pan zatrudniony na umowę o pracę czy założy działalność gospodarczą. Zakończenie podlegania ubezpieczeniu w ZUS-ie jest również możliwe poprzez złożenie wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń. Datą zakończenia ubezpieczenia może być najwcześniej dzień złożenia wniosku.

Zobacz również: Emerytura zagraniczna

Osobiste stawiennictwo

Odnośnie sposobu załatwienia sprawy, wyjaśniam, iż konieczne Pana osobiste stawiennictwo w oddziale ZUS właściwym dla Pana miejsca zamieszkania. Jest to swego rodzaju niedogodność, jednak warto mieć na uwadze, iż wnioski do ZUS-u i deklaracje wymagają wskazywania odpowiednich kodów. Błąd w tym zakresie może spowodować trudności związane z koniecznością korekty. Osobiste stawiennictwo umożliwia weryfikację składanych dokumentów przez pracownika ZUS-u. Poza pierwszą wizytą podczas dokonywania zgłoszenia, przesyłanie dalszych deklaracji i wniosków możliwe jest już w sposób korespondencyjny, elektroniczny i przez pełnomocnika. W związku z powyższym doradzałabym skorzystanie z pomocy biura rachunkowego lub księgowego, który mógłby za Pana wypełniać i składać w ZUS-ie właściwe formularze.

Wizyta w oddziale KRUS-u

Przechodząc do kwestii KRUS-u, sytuacja wygląda nieco prościej, jednak również wymagane jest Pana osobiste stawiennictwo w jednostce organizacyjnej właściwej ze względu na miejsce położenia gospodarstwa rolnego. W związku z tym, iż ubezpieczenie w KRUS wygasa z mocy prawa poprzez powstanie uprawnienia do ubezpieczenia społecznego z innego tytułu, jedynym Pana obowiązkiem jest powiadomienie o fakcie KRUS. Dokonuje się go poprzez przedłożenie dowodów świadczących o nieistnieniu obowiązku ubezpieczenia – czyli przedstawienia kontraktu, złożonego wniosku o objęcie ubezpieczeniem przez ZUS. Na dopełnienie powyższych formalności ma Pan czas 14 dni od wystąpienia zdarzenia (w Pana przypadku można je liczyć od dnia złożenia wniosku w ZUS-ie).

Zobacz również: Czy praca za granica wlicza się do emerytury?

Powrót do ubezpieczenia w KRUS-ie

Analogicznie sprawa wygląda w przypadku chęci ponownego objęcia ubezpieczeniem w KRUS-ie. Powinien Pan stawić się osobiście, w ciągu 14 dni od zakończenia kontraktu, udokumentować zakończenie podlegania ubezpieczeniu w ZUS-ie (przedkładając wniosek o ustanie dobrowolnego ubezpieczenia) i złożyć formularz zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego rolników. Pamiętać należy, iż dokonanie zgłoszenia należy traktować jako formalność (oczywiście obowiązkową), gdyż objęty obowiązkowym ubezpieczeniem rolników będzie Pan od dnia, w którym zakończyło się Pana ubezpieczenie w ZUS-ie i powrót do działalności rolniczej. Objęcie ubezpieczeniem może również dotyczyć minionych okresów.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼