Nadpłata składek ZUS i wykreślenie płatnika z ubezpieczenia zdrowotnego

Opłacenie po terminie składki na dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe

Zacznijmy od tego, że zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1, ustają od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie – w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz osób wymienionych w art. 7; w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a.

Wniosek o wyrażenie zgody na opłacenie składki po terminie

Niestety, przywołany przepis jest dość bezwzględny, co w praktyce oznacza, że pomimo istniejącej przed miesiącem nadpłaty, dobrowolne ubezpieczenie chorobowe wygasło. Zalecam złożenie wniosku o wyrażenie zgody na opłacenie składki za miesiąc, w którym ubezpieczenie ustało po terminie i uzasadnienie go w sposób opisany w pytaniu. Skoro bowiem do uchybienia terminowi doszło z przyczyn niezależnych od płatnika składek, Zakład Ubezpieczeń Społecznych powinien wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, tym bardziej że na koncie płatnika występowała nadpłata, a organ sam dokonał „przeksięgowania” stosownej kwoty.

Jakie powodu uzasadniają przywrócenie terminu do opłacenia składki po terminie?

Zgodnie bowiem z ugruntowanym orzecznictwem, jako przyczyny uzasadniające wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie w rozumieniu art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wskazuje się m.in. chorobę ubezpieczonego, nagły wyjazd, brak pieniędzy wywołany czynnikami niezależnymi od ubezpieczonego, siłę wyższą, wypadek losowy, czy też inne okoliczności, które obiektywnie wyjaśniają, że zapłata składek w terminie była niemożliwa albo niezapłacenie ich w terminie było niezależne od woli ubezpieczonego, a samo niezapłacenie składek w terminie nie było spowodowane tylko zaniedbaniem (brakiem staranności) ubezpieczonego.

Zgoda na opłacenie składki po terminie nie wiąże się z koniecznością wystąpienia szczególnie uzasadnionego, wyjątkowego przypadku, czy szczególnie uzasadnionych okoliczności. Powołany przepis nie powinien być interpretowany z nadmiernym rygoryzmem, tak aby każde uchybienie terminowi opłacenia składki niejako automatycznie prowadziło do wyłączenia z ubezpieczenia, bez względu na zaistniałe okoliczności (tak m.in. Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 13 listopada 2018 r. do sygn. akt III AUa 681/18).

Odwołanie od decyzji odmownej ZUS co do opłacenia składki po terminie

Jeśli Zakład Ubezpieczeń Społecznych mimo wszystko odmówił wyrażenia zgody na opłacenie składki po terminie i uczynił to w formie decyzji, należy w ciągu miesiąca od jej otrzymania złożyć za pośrednictwem ZUS odwołanie do właściwego dla płatnika sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Z uwagi na fakt, że oddziały ZUS stosują różną praktykę, może zdarzyć się, że organ o odmowie poinformuje zwykłym pismem. W takim przypadku należy zażądać wydania stosownej decyzji, od której przysługuje odwołanie w trybie wskazanym powyżej.

Na marginesie wskazuję, że jeśli Zakład odmówił płatnikowi prawa do zasiłku chorobowego w formie decyzji, to konieczne będzie złożenie odwołania również od tej decyzji z dodatkowym wnioskiem o zawieszenie postępowania w sprawie zasiłku chorobowego do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia w przedmiocie wyrażenia zgody na opłacenie składki po terminie (podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu), z zachowaniem miesięcznego terminu od daty otrzymania decyzji.

Nadpłata nie chroni przed konsekwencjami opłacenia składki po terminie

Jak widać, ów przywołany na początku przepis art. 14 ust. 2 pkt. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest bezwzględny i ewidentnie w opisanym stanie faktycznym niekorzystny dla płatnika składek. Niestety dla zastosowania tego przepisu w ocenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie ma znaczenia istnienie nadpłaty w tym samym czasie. Innymi słowy, posiadanie nadpłaty na koncie nie chroni przed konsekwencjami opłacenia składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po obowiązującym terminie, czy nawet jedynie w zaniżonej kwocie.

Jednak bezsporne istnienie nadpłaty powinno w mojej ocenie przesądzić o wyrażeniu przez Zakład zgody na opłacenie składki po terminie.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) – link do formularza z indywidualną pomocą prawną »