Przejście na zwolnienie chorobowe i otrzymywanie wysokiego macierzyńskiego

Obliczenie zasiłku macierzyńskiego

Jak Pani zapewne wiadomo, generalną zasadą jest, iż podstawę wypłaty zasiłku macierzyńskiego dla kobiet prowadzących działalność gospodarczą stanowi zadeklarowana kwota, która nie może być jednak mniejsza niż 60% i nie większa niż 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce.

Zasadą jest, że dla obliczenia zasiłku macierzyńskiego brany jest pod uwagę przychód, który przedsiębiorca zadeklarował w ZUS-ie do wyliczenia składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe. Co do zasady więc podstawą, do obliczenia wysokości świadczeń jest średnia zadeklarowanego przychodu z ostatnich 12 miesięcy, kiedy Pani jako przedsiębiorca płaciła chorobowe. Jeśli natomiast ubezpieczenie chorobowe było opłacane krócej niż rok, to podstawą do wyliczenia zasiłku jest ten krótszy okres, zasadniczo nie mniej niż miesiąc.

Obecnie obowiązujące przepisy umożliwiają kobiecie ciężarnej prowadzącej działalność gospodarczą, która opłacała dotąd tzw. preferencyjny, ulgowy ZUS albo też zwykły, zapewnienie sobie zasiłku macierzyńskiego w maksymalnej wysokości (miesięcznie 6082,01 zł netto) na cały okres urlopu macierzyńskiego.

Możliwość taką potwierdził wyrok Sądu Najwyższego z grudnia 2005 (wyrok SN z 5 grudnia 2007 r., opubl. Lex nr 346189, sygn. akt II UK 106/07) stanowiąc, iż „sędziowie, uznali, że kobieta prowadząca własną firmę, wiedząc o tym, że jest w ciąży, na krótko przed porodem ma prawo zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i zadeklarować wysoką podstawę wymiaru składek po to, by otrzymać wysoki zasiłek macierzyński. Jeśli zadeklarowana kwota podstawy wymiaru składek nie przekracza kwoty maksymalnej, (czyli 250 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia), ZUS nie ma prawa z urzędu obniżać do minimalnej podstawy wymiaru składek, żeby zapłacić niższy zasiłek”.

Sąd uznał też, że bez znaczenia jest fakt, jak długo składka na ubezpieczenie chorobowe była opłacana przed złożeniem wniosku o zasiłek, ani to, że wcześniej kobieta deklarowała niższą podstawę wymiaru składek. Oznacza to dla Pani, że może w każdej chwili podnieść sobie wielkość opłacanych składek. A ponieważ tak jak pisałam wyżej, wyrok SN mówi również, iż nieistotny jest czas opłacania składki ani ich wielkość, to umożliwia to Pani po powrocie do pracy zmniejszyć sobie składki do minimum.

Zasiłek macierzyński przysługuje od razu bez okresu wyczekiwania. Co więc Pani powinna uczynić? Należałoby w ZUS-ie zadeklarować opłacanie składek w wyższej wysokości i je opłacać. W takiej sytuacji ZUS wyliczy zasiłek ze średniej z 12 miesięcy, w tym za okres z opłaconymi wyższymi stawkami. Czyli zasiłek macierzyński będzie wyższy. Jednakże skoro wyliczony zasiłek będzie średnią tych 12 miesięcy, może się okazać, że w przypadku podwyższenia składek za ostatni 1 miesiąc, otrzyma Pani zasiłek niższy niż te ostatnie składki. Aby tego uniknąć, należałoby w tej sytuacji zawiesić płacenie składki na ubezpieczenie chorobowe na ponad 30 dni, w celu utracenia ciągłości. Przerwa ta spowoduje, że składka ZUS na ubezpieczenie chorobowe będą naliczana od nowa. Czyli po upływie powyższego okresu opłacać należy ubezpieczenie chorobowe od najwyższej preferencyjnej podstawy, co najmniej przez jeden pełny miesiąc, po to, aby nabyć prawo do wysokiego zasiłku macierzyńskiego. Proszę pamiętać, że podstawa ta nie może być większa niż 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Nawet jeżeli zapłaci Pani składkę za ostatni miesiąc, w którym nastąpi poród, to i tak przysługuje Pani zasiłek macierzyński w zadeklarowanej wysokości. Ten problem był przedmiotem rozważania przez Sąd Najwyższy, który, oddalając skargę kasacyjną ZUS (sygn. akt I UK 350/11), orzekł, że „matka, którą mąż na miesiąc przed porodem zgłosił do ZUS jako osobę współpracującą przy prowadzeniu działalności gospodarczej, dostanie zasiłek macierzyński obliczony od maksymalnej zadeklarowanej podstawy”. W uzasadnieniu SN dodał, że ZUS – zgodnie z przyjętą linią orzeczniczą – nie jest uprawniony do kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli mieści się ona w granicach określonych ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie bowiem z ustawą o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa za podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem stanowi przychód za okres dwunastu miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstało prawo do tego zasiłku, z tym że jeżeli dziecko urodziło się przed upływem okresu 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia, podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi przychód za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.

To oznacza, że ma Pani prawną możliwość ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie w maksymalnej kwocie. Jest to legalne i nie może być kwestionowane przez ZUS. ZUS ma w takiej sytuacji obowiązek wypłacać zasiłek w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku, czyli kwoty deklarowanej przez okres wynikający z ustawy, skoro przepisy nie dopuszczają w tym zakresie żadnej uznaniowości.

Co do dokumentów, jakie należy złożyć, ubiegając się o zasiłek macierzyński.

Na podst. art. 59 ust. 15 oraz art. 61 ust. 3 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wydane zostało Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 27 lipca 1999 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Par. 12 tego rozporządzenia określa jakie są wymagane dokumenty do przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego tj.: „dowodem do przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego jest:

1) zaświadczenie lekarskie stwierdzające przewidywana datę porodu lub skrócony odpis aktu urodzenia dziecka,

2)zaświadczenie pracodawcy o okresie udzielonego urlopu macierzyńskiego - w razie wypłaty zasiłku macierzyńskiego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych [to Pani nie dotyczy],

3)oświadczenie ubezpieczonej o urodzeniu pierwszego lub kolejnego dziecka”.

Od dnia 9 maja 2012 r. obowiązują przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Przepisy tego rozporządzenia wprowadziły nowe wzory druków stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków. Zmiana wzorów stosowanych dotąd druków wynikała m.in. z konieczności usunięcie ze wzorów druków pola z numerem NIP ubezpieczonego, którego podanie – zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników oraz niektórych innych ustaw – nie może być wymagane w stosunku do osoby ubezpieczonej. Nowy wzór dotyczy zaświadczenie płatnika składek – druk ZUS Z-3b (nowy druk) – dotyczący osób prowadzących działalność pozarolniczą, osób z nimi współpracujących i duchownych (zastąpił on dotychczasowy druk ZUS Z-3a).

Podsumowując – w przypadku, gdy kobieta prowadząca działalność gospodarczą, przystąpiła dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego i zadeklarowała maksymalną wysokość podstawy wymiaru składek (8595,53 zł), w okresie tego ubezpieczenia urodziła dziecko, to z tą chwilą nabywa prawo do zasiłku macierzyńskiego w jego maksymalnej wysokości (brutto 7417,08 zł, netto 6082,01 zł) przez cały czas trwania urlopu macierzyńskiego. Warunkiem powyższego jest jednak wpłacanie do ZUS składek na ubezpieczenia w ich maksymalnej wysokości w okresie – co do zasady – 12 miesięcy poprzedzających urodzenie dziecka. Niemniej jednak, aby otrzymać maksymalny zasiłek macierzyński, wystarczające jest opłacenie maksymalnej składki za jeden pełny miesiąc pod warunkiem wcześniejszej rezygnacji z ubezpieczenia chorobowego na okres, co najmniej 30 dni, a następnie ponownego przystąpienia do ubezpieczenia. Jeżeli bowiem przerwy w podleganiu ubezpieczeniu chorobowemu przekroczą 30 dni, to przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego ZUS weźmie pod uwagę wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe z ostatniego okresu opłacania podwyższonej stawki. ZUS nie ma prawa podważać zgłaszanej wysokości podstawy do ubezpieczenia, jak długo jest ona zawarta w widełkach 30% średniej krajowej – 250% przeciętnego wynagrodzenia, co przedstawia wspomniany wyrok Sądu Najwyższego (Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest uprawniony do kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli mieści się ona w granicach określonych ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych).

Jeśli pomimo spełnienia wszystkich kryteriów podlegania ubezpieczeniu, ZUS odmówiłby Pani przyznania zasiłku lub kwestionuje jego wysokość, można wystąpić na drogę sądową z dużym prawdopodobieństwem sukcesu, czyli wygrania procesu.

Zobacz również: KRUS zasiłek macierzyński

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.