Umorzenie składek ZUS przedsiębiorcy

Przepis art. 28 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. 2007 r. Nr 11 poz. 74; dalej jako u.s.u.s.) stanowi, że należności z tytułu składek mogą być umarzane w całości lub w części przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W związku z powyższym przedsiębiorca zainteresowany umorzeniem może zwrócić się do Zakładu z odpowiednim wnioskiem.

Aby Zakład pozytywnie rozpatrzył taki wniosek, muszą być jednak spełnione pewne warunki. Podstawową zasadą jest, że należności z tytułu składek mogą być umarzane tylko w przypadku ich całkowitej nieściągalności (art. 28 ust. 2 u.s.u.s.). Ustawodawca wyraźnie określił przy tym, kiedy taka całkowita nieściągalność zachodzi, a mianowicie gdy:

1. dłużnik zmarł, nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji albo pozostawił przedmioty codziennego użytku, których łączna wartość nie przekracza kwoty stanowiącej trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia i jednocześnie brak jest następców prawnych oraz nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie,
2. sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika lub umorzył postępowanie upadłościowe z powodu braku pieniędzy nawet na koszty postępowania upadłościowego,
3. dłużnik zaprzestał prowadzenia działalności, a jednocześnie brak majątku, z którego można by prowadzić egzekucję, brak małżonka, następców prawnych i jakiejkolwiek możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie,
4. nie nastąpiło zaspokojenie należności w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym,
5. wysokość nieopłaconej składki nie przekracza kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym,
6. naczelnik urzędu skarbowego lub komornik sądowy stwierdził brak majątku, z którego można prowadzić egzekucję,
7. jest oczywiste, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwot przekraczających wydatki egzekucyjne.

Od zasady całkowitej nieściągalności składek uczyniono jednak wyjątek dla ubezpieczonych będących równocześnie płatnikami składek na te ubezpieczenia, czyli dla wszystkich prowadzących działalność gospodarczą i płacących składki na swoje ubezpieczenia. Oznacza to, że osoba, która zatrudniała pracowników i nie odprowadzała składek na ubezpieczenia społeczne zarówno od siebie jak i od pracowników może zwracać się do Zakładu jedynie o umorzenie składek na swoje ubezpieczenie. Składki za pracowników nie podlegają umorzeniu.

Zgodnie z przepisami art. 28 ust. 3a i 3b u.s.u.s., należności z tytułu składek mogą być umarzane pomimo braku ich całkowitej nieściągalności wyłącznie w uzasadnionych przypadkach z uwagi na ważny interes osoby zobowiązanej.

Szczegółowe warunki umorzenia składek, na podstawie art. 28 ust. 3b u.s.u.s., określił Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w § 3 rozporządzenia z dnia 31 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (Dz. U. Nr 141 poz. 1365). Podkreślić przy tym należy, że zostały one sformułowane w sposób bardzo rygorystyczny, ponieważ muszą również uwzględniać stan finansów publicznych.

Zgodnie z powyższym rozporządzeniem umorzenie jest zasadne w stosunku do tych dłużników, których stan majątkowy i sytuacja rodzinna nie pozwala na egzekucję, ponieważ powoduje ciężkie, negatywne skutki dla jego rodziny. Oznacza to stan, w którym spłacanie zadłużenia z tytułu składek na własne ubezpieczenie pozbawia rodzinę dłużnika niezbędnych środków utrzymania i nie pozwala na zaspokojenie wszystkich potrzeb życiowych. Ponadto powodem do umorzenia niezapłaconych składek są poniesione przez dłużnika straty spowodowane klęską żywiołową, a także koszty ponoszone na skutek przewlekłej choroby wnioskującego o umorzenie lub członka jego rodziny (za rodzinę uważa się, zgodnie z przepisami ww. rozporządzenia, osoby spokrewnione, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące z zobowiązanym, a także osoby niespokrewnione pozostające z zobowiązanym w faktycznym związku).

Decyzja o umorzeniu składek, zgodnie z art. 28 ust. 2 u.s.u.s., należy do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, co oznacza, że nawet jeżeli zostaną spełnione wymienione wyżej warunki, Zakład może – ale wcale nie musi – umorzyć zaległości.

Od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawach o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne odwołanie nie przysługuje. Przysługuje natomiast prawo wniesienia wniosku do Prezesa Zakładu o ponowne rozpatrzenie sprawy (art. 83 ust. 4 u.s.u.s.).

Decyzje Prezesa Zakładu podejmowane w indywidualnych sprawach podlegają oczywiście kontroli merytorycznej sądu (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2000r., III ZP 15/00, OSNPiUS 2000/23 poz. 864). Sąd ocenia zatem, czy zostały spełnione wskazane wyżej przesłanki umorzenia zaległych składek, przeprowadzając w tym celu postępowanie dowodowe.

Należy też zauważyć, że stosownie do art. 83 ust. 6 u.s.u.s., jeżeli Zakład uzna odwołanie za słuszne, zmienia lub uchyla decyzję w terminie 30 dni od wniesienia odwołania. W tym przypadku odwołania nie przekazuje się do sądu.

Proszę złożyć wniosek o umorzenie należności do ZUS. Wypełnić oświadczenie o stanie majątkowym, które otrzyma Pani z ZUS, i czekać na decyzję. ZUS umarza należności w trybie wydania decyzji, którą otrzyma Pani pocztą.

Stan prawny z 22.10.2012 r.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼