Nowe możliwości przeliczenia emerytury po wyroku Trybunału Konstytucyjnego – co warto wiedzieć?

Niekonstytucyjny przepis – wyrok TK w sprawie sposobu wyliczania wysokości emerytury

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 4 czerwca 2024 roku, sygn. akt: SK 140/20, wskazał m.in., że:

1. O wznowieniu postępowania (część 1) – Skutkiem niniejszego wyroku jest prawo wznowienia postępowania z mocy art. 190 ust. 4 Konstytucji. Przepis ten otwiera drogę do sanacji sytuacji prawnych, w których zastosowanie art. 25 ust. 1b u.e.r. wywołało konsekwencje zakwestionowane przez Trybunał. Będzie zatem stosował się do tych osób, które przed 6 czerwca 2012 r. zdecydowały się skorzystać z tzw. wcześniejszej emerytury. Jednocześnie Trybunał podkreślił, że niniejszy wyrok wpłynie wyłącznie na sytuację osób, które nie nabyły prawa do emerytury wynikającej z osiągnięcia wieku emerytalnego przed 1 stycznia 2013 r. Tylko w ich wypadku doszło bowiem do niekonstytucyjnego zastosowania skarżonej normy prawnej, co było związane z ich nieświadomością co do skutku podjętej decyzji. W pozostałych wypadkach zaś uposażeni mieli świadomość zmian oraz możliwość uniknięcia ich konsekwencji, co słusznie zauważył Sąd Najwyższy w uchwale o sygn. akt III UZP 5/19, i co przekłada się na brak stosowalności niniejszego wyroku w stosunku do tych osób.

2. Apel do ZUS (w ocenie autora artykułu) – Z powszechnego charakteru wyroków Trybunału, o którym mowa w art. 190 ust. 1 Konstytucji, i utraty mocy obowiązującej zaskarżonego przepisu (o czym stanowi art. 190 ust. 3 Konstytucji) wynika, że możliwość rozstrzygnięcia sprawy z pominięciem derogowanego przepisu odnosi się zasadniczo do wszystkich spraw, w których niekonstytucyjny przepis był podstawą orzeczenia o prawach osób uprawnionych, bez względu na to, kto i w jakim trybie zwrócił się do Trybunału z odpowiednim żądaniem. Jak wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie Trybunału, pojęcie „wznowienia postępowania”, o którym mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji ma szersze znaczenie niż pojęcie „wznowienia” w sensie technicznym, przewidziane w odpowiednich procedurach regulowanych w ustawach i obejmuje wszelkie instrumenty proceduralne stojące do dyspozycji stron, organów i sądów, wykorzystanie których umożliwia przywrócenie stanu konstytucyjności orzeczeń (zob. np. postanowienie z 14 kwietnia 2004 r., sygn. SK 32/01, OTK ZU nr 4/A/2004, poz. 35).

Prawo do wznowienia postępowania w celu przeliczenia świadczenia emerytalnego

Jednak do dnia dzisiejszego* nie wprowadzono regulacji, które umożliwiałyby i wskazywałyby ścieżkę do uzyskania ponownego korzystnego przeliczenia emerytur.

Jednocześnie wyrok TK dotyczy kobiet urodzonych w latach 1949–1959 bez rocznika 1953 oraz mężczyzn urodzonych w latach 1949–1952 i 1954 (bez rocznika 1953) – TK rozstrzygnął na korzyść rocznika 1953 wcześniej.

W takim wypadku nie pozostaje nic innego jak tylko złożyć wniosek do ZUS o przeliczenie emerytury, wskazując jednocześnie jako podstawę wyrok TK. Jeżeli ZUS uzna wniosek za zasadny, naliczy Pani wyższą emeryturę na przyszłość i dokona zwrotu za poprzedni okres. Jednak proszę liczyć się z tym że ZUS może odmówić i uznać wniosek za bezzasadny. Wtedy trzeba odwołać się do sądu.

OFE, IKE

Historycznie, w 1986 roku powstał Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (FUS), którego dysponentem został ZUS. Następnie, do sierpnia 2021 r. istniał taki twór jak Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE), był okres od 1 czerwca do 2 sierpnia 2021 r., że uczestnicy Otwartych Funduszach Emerytalnych (OFE) mieli czas na decyzję o ewentualnym przekazaniu funduszy z OFE na nowe Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) lub przeniesieniem środków na konto w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

* Opis sprawy z października 2024 r.

Źródła:

1. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 roku, sygn. akt. SK 140/20
2. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
3. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. - Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.