Urlop zdrowotny nauczyciela a działalność gospodarcza

Warunki korzystania z urlopu dla poratowania zdrowia

W pierwszej kolejności omówię aspekt urlopu dla poratowania zdrowia. Żeby móc z niego skorzystać, trzeba spełnić następujący warunek wskazany w Karcie Nauczyciela: przepracować nieprzerwanie co najmniej 7 lat w szkole w wymiarze nie niższym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć. Ponadto:

• okres siedmioletniej pracy w szkole, o którym mowa w ust. 1, uważa się za nieprzerwany, jeżeli nauczyciel podjął zatrudnienie w szkole nie później niż w ciągu 3 miesięcy po ustaniu poprzedniego stosunku pracy w tej samej lub innej szkole;
• do okresu siedmioletniej pracy w szkole, o którym mowa w ust. 1, wlicza się okresy czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby oraz urlopu innego niż wypoczynkowy, trwające łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy. W przypadku okresu niezdolności do pracy i urlopu trwających dłużej niż 6 miesięcy wymagany okres pracy przedłuża się o ten okres;
• okres siedmioletniej pracy w szkole, uzasadniający prawo do urlopu, powinien przypadać bezpośrednio przed datą rozpoczęcia urlopu dla poratowania zdrowia. Wymóg siedmioletniego okresu pracy w szkole dotyczy udzielenia pierwszego urlopu dla poratowania zdrowia.

To oznacza, że aby wziąć urlop na poratowanie zdrowia, trzeba pracować co najmniej na pół etatu nieprzerwanie przez 7 lat. Dodatkowo okres ten będzie się naliczał, jeśli podjął Pan zatrudnienie nie później niż 3 miesiące po wypowiedzeniu umowy o pracę u poprzedniego pracodawcy. Dotyczy to jednak tylko udzielenia urlopu pierwszy raz.

Dodatkowo, żeby skorzystać z tego uprawnienia, trzeba być zatrudnionym na pełen etat przynajmniej w dniu poprzedzającym przejście na urlop tego typu. Co, jak wynika ze wskazanego przez Pana stanu faktycznego, już Pan spełnia.

Zgodnie z Kartą Nauczyciela urlop ten jest płatny: w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nauczyciel zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych.

Oczywiście, żeby przejść na urlop dla poratowania zdrowia, należy przedstawić specjalne orzeczenie od lekarza uprawnionego do przeprowadzenia badań medycyny pracy. Dopiero na jego podstawie dyrektor szkoły może wysłać Pana na taki urlop.

Wymiar urlopu na poratowanie zdrowia wynosi 3 lata — ale za jednym razem (z uprawnienia można skorzystać kilka razy) maksymalnie może on trwać 1 rok. Kolejny raz można go wziąć po roku od poprzedniego. Jeśli urlop trwa dłużej niż 30 dni, powstaje obowiązek podlegania regularnym badaniom lekarskim.

Nauczyciel zagrożony chorobą zawodową i nie tylko

Ani Karta Nauczyciela ani żaden inny akt prawny obowiązujący w Polsce, nie podaje dokładnej listy chorób, które kwalifikują się do uzyskania urlopu na poratowanie zdrowia. Natomiast w Karcie nauczyciela w art. 73 czytamy:

„Dyrektor szkoły udziela urlopu dla poratowania zdrowia:

1. w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia:
   a) choroby zagrażającej wystąpieniem choroby zawodowej lub
   b) choroby, w której powstaniu czynniki środowiska pracy lub sposób wykonywania pracy odgrywają istotną rolę, lub
2. na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową.”

Dlatego też najważniejsze w tym przypadku jest oświadczenie lekarza medycyny pracy, który wydaje decyzję na podstawie badań, konsultacji ze specjalistami, jak też dotychczasowej historii leczenia.

Skierowania na badania do lekarza medycyny pracy

Aby wziąć urlop dla poratowania zdrowia, należy złożyć do dyrektora szkoły wniosek o skierowanie na badania do lekarza medycyny pracy. Pracodawca nie ma prawa odmówić Panu, jeśli spełnione są wyżej wymienione warunki dotyczące stażu pracy.

Następnie, na podstawie takiego wniosku, dyrektor w ciągu 7 dni wystawia skierowanie do lekarza. Ten po badaniu wydaje decyzję — jeśli jest „pozytywna”, dyrektor udziela urlopu. Wskazuję, że zarówno nauczyciel, jak i dyrektor mogą odwołać się od decyzji lekarza. Muszą zrobić to na piśmie w ciągu 14 dni. Odwołanie trafia do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy właściwego ze względu na miejsce zamieszkania nauczyciela lub ze względu na siedzibę szkoły, który ma 30 dni na jego rozpatrzenie. Ta decyzja jest ostateczna.

Urlop dla poratowania zdrowia a uprawnienia emerytalne

Nadmieniam też, że Karta Nauczyciela reguluje również kwestię emerytury i urlopu dla poratowania zdrowia: nauczycielowi, któremu do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok, urlop dla poratowania zdrowia nie może być udzielony na okres dłuższy niż do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nauczyciel nabywa uprawnienia emerytalne. Jeśli więc jest Pan w wieku emerytalnym, ale wciąż Pan pracuje lub jest Pan tuż przed emeryturą, nie będzie możliwe skorzystanie z urlopu w omówionej formie, a jedynie do  końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nabędzie Pan uprawnienia emerytalne.

Natomiast, ponieważ urlop na poratowanie zdrowia jest płatny, wlicza się on do okresu składkowego, a co się z tym wiąże, także do emerytury.

Zakaz podejmowania pracy na urlopie dla poratowania zdrowia

Co wymaga absolutnego zaznaczenia – na urlopie nie wolno pracować, nie może Pan zatem prowadzić działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 73 ust. 7 ustawy Karata Nauczyciela w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nauczyciel nie może nawiązać stosunku pracy lub podjąć innej działalności zarobkowej. W przypadku stwierdzenia, że w okresie urlopu dla poratowania zdrowia nauczyciel podejmuje inny stosunek pracy lub inną działalność zarobkową, dyrektor szkoły odwołuje nauczyciela z urlopu, określając termin, w którym nauczyciel obowiązany jest do powrotu do pracy. Wykładni tego przepisu dokonał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 listopada 2019 r. (sygn. akt I PK 238/18), w którym stwierdził:

„Skoro omawiany urlop służy zapewnieniu nauczycielowi możliwości poddania się zalecanemu leczeniu dla odzyskania pełniej zdolności do pracy i kontynuowania zatrudnienia i cel ten można osiągnąć przez powstrzymywanie się od pracy, to aksjologicznie nieuzasadnione byłoby odmawianie tego prawa nauczycielowi tylko z tego względu, że ma on inne źródła utrzymania. Innymi słowy, gdyby ustawodawca miał na uwadze względy ekonomiczne, to nie mogłyby one przesądzać o prawie do zwolnienia od pracy w celu poddania się zalecanemu leczeniu dla odzyskania pełniej zdolności do pracy i kontynuowania zatrudnienia, a co najwyżej o kwestii odpłatności udzielanego prawa (np. o przyznaniu bezpłatnego urlopu dla poratowania zdrowia dla nauczycieli, którzy mają inne – poza pracą nauczycielską – źródła dochodów), co zresztą mogłoby budzić wątpliwości w świetle zasady równości wobec prawa”.

Sąd Najwyższy odwołał się tu do podobieństw urlopu dla poratowania zdrowia do usprawiedliwionej nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy i pobierania z tego tytułu zasiłku:

„Pojęcie pracy zarobkowej z art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej było przedmiotem wypowiedzi Sądu Najwyższego. Ogólnie rzecz ujmując, Sąd Najwyższy przyjmuje, że pracą zarobkową na gruncie tego przepisu jest aktywność ludzka, która zmierza do uzyskania zarobku, chodzi więc nie tylko o czynności, które przynoszą ubezpieczonemu bezpośrednią korzyść majątkową w postaci środków pieniężnych otrzymywanych wprost za wykonanie tych czynności, ale także te, które wiążą się z perspektywą otrzymania korzyści majątkowych. Przejawia się ona w wykonywaniu pracy w potocznym tego słowa znaczeniu, a więc wykonywaniu osobiście czynności na podstawie różnych stosunków prawnych – stosunku pracy, stosunków o charakterze cywilnoprawnym, a także w ramach prowadzonej własnej działalności gospodarczej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2005 r., I UK 154/04, OSP 2006 nr 4, poz. 43 i powołane w jego uzasadnieniu orzecznictwo). W przypadku działalności gospodarczej wykonywanie pracy polega na osobistym wykonywaniu: usług w ramach tej działalności lub czynności organizacyjnych – faktycznych i formalnoprawnych związanych z bieżącym funkcjonowaniem przedsiębiorcy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 3 grudnia 1999 r., II UKN 236/99, OSNAPiUS 2001 nr 7, poz. 237; z dnia 19 lipca 2001 r., II UKN 494/00, OSNP 2003 nr 9, poz. 234; z dnia 17 stycznia 2002 r., II UKN 710/00, OSNP 2003 nr 20, poz. 498; dnia 7 października 2003 r., II UK 76/03, OSNP 2004 nr 14, poz. 247; z dnia 5 kwietnia 2005 r., I UK 370/04, OSNP 2005 nr 21, poz. 342; z dnia 14 grudnia 2005 r., III UK 120/05, OSNP 2006 nr 21–22, poz. 338).”

Zakaz prowadzenia firmy, ustanowienie pełnomocnika

Zatem rekomenduję w Pana przypadku, ażeby upoważnił Pan żonę do prowadzenia spraw firmy, a czynności zawodowe powierzył zatrudnionym pracownikom. Wystarczy, że na piśmie ustanowi Pan żonę pełnomocnikiem do spraw przedsiębiorstwa i zgłosi pełnomocnictwo do CEiDG. Przy czym proszę pamiętać, że do spraw podatkowych musi być odrębne pełnomocnictwo zgłoszone na odpowiednim druku do urzędu skarbowego. Jeśli pełnomocnik będzie działał nieodpłatnie, to co do zasady mamy tu do czynienia z powstaniem przychodu z nieodpłatnego świadczenia usług.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2005 r., I UK 154/04

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.