Autor: Katarzyna Siwiec
W zakładzie, gdzie jestem zatrudniony na pełnym etacie, byłem na zwolnieniu lekarskim, natomiast w drugim miejscu pracy (wspólnota mieszkaniowa, zatrudniony na 1/8 etatu i wynagrodzenie ryczałtowe) wykorzystywałem zaległe urlopy wypoczynkowe. Czy ZUS może mi nakazać zwrot świadczeń chorobowych?
Odpowiadając na Pana pytanie, wyjaśniam, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, dokładnie art. 17 ust. 1 ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.
Zobacz również: Pracownik na zwolnieniu lekarskim a szkolenie
Jak wyjaśniono w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2018 r., sygn. akt I PK 69/17, „wykonywanie w okresie zwolnienia lekarskiego pracy takiej samej jak w macierzystym zakładzie, co do zasady, uniemożliwia regenerację sił”. W przypadku osoby zatrudnionej u kilku pracodawców lub prowadzących dodatkowo pozarolniczą działalność gospodarczą – lekarz powinien wydać tyle zwolnień lekarskich, ile występuje tytułów do ubezpieczenia chorobowego, analizując w każdym przypadku specyficzne warunki pracy i możliwość ich wykonywania. W przy wykonywaniu takiej samej pracy u kilku pracodawców zwolnienie lekarskie dotyczące jednakowej pracy należałoby, co do zasady, uznać za zakaz wykonywania takiej samej pracy u wszystkich pracodawców. W celu osiągnięcia transparentności postępowania zasiłkowego tylko w wyjątkowych okolicznościach można byłoby afirmować podjęcie poza macierzystym zakładem pracy innej działalności zarobkowej, gdyby miała ona charakter incydentalny, wynikający z nagłych potrzeb i niewielkiego wymiaru temporalnego.
W Pana przypadku lekarz nie wystawił dwóch zwolnień, choć powinien co do zasady, a Pan powinien zgłosić przebywanie na zwolnieniu chorobowym u obydwu pracodawców, a nie tylko u jednego. Tak należało postąpić najbardziej optymalnie, tak się nie stało, a teraz ZUS widzi w systemie, że teoretycznie Pan pracował u drugiego z pracodawców (bo tam zwolnienia nie było), co może skutkować wszczęciem kontroli, w trakcie której będzie trzeba wszystko wyjaśniać – tego proszę mieć świadomość.
Jako że Pan w tym okresie był na urlopie wypoczynkowym u drugiego z pracodawców, również na jego rzecz nie świadczył Pan pracy, a zatem nie występuje pierwsza z dwóch przesłanek określonych art. 17.
Zobacz również: Umowa o pracę po umowie zlecenie a zasiłek chorobowy
Jeżeli zaś chodzi o drugą z przesłanek, tj. wykorzystywanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia, to wyjaśniam, że przyjmuje się, iż takim zachowaniem jest zawsze wykonywanie czynności mogących przedłużyć okres niezdolności do pracy. Celem zwolnienia od pracy jest zaś odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do pracy, stąd w jego osiągnięciu przeszkodą mogą być wszelkie zachowania ubezpieczonego utrudniające proces leczenia i rekonwalescencję (tak np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2005 r., sygn. akt III UK 120/05). Takim działaniem może być np. wyjechanie w podróż zagraniczną, udziały w imprezach artystycznych i rozrywkowych itp. Jeżeli nic takiego nie miało miejsca w Pana przypadku, to nie zachodzi także druga z przesłanek powodujących utratę zasiłku chorobowego.
Reasumując, w mojej ocenie nie naruszył Pan art. 17 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, bo nie świadczył Pan pracy u drugiego z pracodawców, a zatem ZUS nie ma uzasadnionych podstaw do pozbawienia Pana zasiłku chorobowego, a tym samym orzec o konieczności zwrotu już wypłaconego zasiłku.
Zobacz również: L4 od psychiatry a wyjazd
Przypadek Adama
Wymagana transparentność Adam, pracujący na pełny etat w firmie produkcyjnej, doznał kontuzji nogi i otrzymał zwolnienie lekarskie. Jednocześnie był zatrudniony na umowę zlecenie jako grafik komputerowy, gdzie miał elastyczne godziny pracy i możliwość pracy zdalnej. Adam postanowił wykorzystać ten czas na realizację zaległych zleceń graficznych, nie informując o tym ZUS ani swojego głównego pracodawcy. Kiedy ZUS dowiedział się o dodatkowej pracy Adama podczas L4, wszczęto kontrolę, która skutkowała żądaniem zwrotu wypłaconego zasiłku chorobowego, argumentując, że praca grafika mogła wpłynąć na przedłużenie okresu rekonwalescencji.
Przypadek Beaty
Urlop wypoczynkowy a regeneracja sił Beata, pracująca na pełen etat jako nauczycielka, przebywała na zwolnieniu lekarskim z powodu wyczerpania nerwowego. Równocześnie, w drugim zatrudnieniu, gdzie prowadziła zajęcia dodatkowe z języka angielskiego, zdecydowała się wykorzystać zaległy urlop wypoczynkowy, aby odpocząć i regenerować siły. Podczas kontroli ZUS ustalił, że Beata nie wykonywała żadnej pracy zarobkowej podczas zwolnienia lekarskiego i jej działania były zgodne z celem L4, co pozwoliło jej uniknąć konieczności zwrotu zasiłku chorobowego.
Przypadek Cezarego
Niezgłoszone zatrudnienie a konsekwencje Cezary, zatrudniony na pełny etat w sklepie meblowym, otrzymał L4 z powodu złamanej ręki. Jednakże, nie zgłosił ZUS ani swojemu pracodawcy, że równocześnie pracuje na pół etatu w kawiarni, gdzie jego obowiązki nie wymagały aktywnego korzystania z ręki. Kiedy ZUS odkrył drugie zatrudnienie Cezarego podczas kontroli, został on wezwany do zwrotu zasiłku chorobowego, gdyż jego działalność w kawiarni mogła negatywnie wpłynąć na proces leczenia i okres rekonwalescencji.
Kluczowe jest zachowanie przejrzystości i zgodności z przepisami prawa podczas korzystania ze zwolnienia lekarskiego, zwłaszcza gdy pracuje się dla wielu pracodawców. Informowanie wszystkich pracodawców oraz ZUS o swojej niezdolności do pracy jest nie tylko obowiązkiem ubezpieczonego, ale także najlepszym sposobem na uniknięcie ewentualnych nieporozumień i konieczności zwrotu otrzymanego zasiłku chorobowego. Zrozumienie i przestrzeganie przepisów dotyczących świadczeń chorobowych zapewnia ochronę prawną i finansową pracowników w trudnych okresach ich życia.
Potrzebujesz wsparcia w zakresie prawa pracy i świadczeń chorobowych? Skorzystaj z naszych porad prawnych online oraz profesjonalnej pomocy w przygotowaniu pism. Zapewniamy szybką i skuteczną pomoc, dopasowaną do Twojej indywidualnej sytuacji. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - Dz.U. 1999 nr 60 poz. 636
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2018 r., sygn. akt I PK 69/17
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2005 r., sygn. akt III UK 120/05
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika