Autor: Katarzyna Talkowska-Szewczyk
Czy przyjęcie innego obywatelstwa i zrzeczenie się obywatelstwa polskiego spowoduje, że stracę prawo do otrzymywania polskiej emerytury?
Kwestie związane z utratą obywatelstwa polskiego reguluje ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim (Dz. U. z 2022 r., poz. 465). Zgodnie z art. 46 przedmiotowej ustawy „Obywatel polski, który zrzeka się obywatelstwa polskiego, traci obywatelstwo polskie po uzyskaniu zgody Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego”. Prezydent RP może wyrazić obywatelowi polskiemu na jego wniosek zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego. Prezydent w tym zakresie działa na podstawie swobodnego, pełnego uznania, a zatem może, ale nie musi udzielić takiej zgody. Podjęcie decyzji w tym zakresie następuje na podstawie analizy danej sprawy. Zgodnie z art. 51 omawianej ustawy „Prezydent RP wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego lub odmawia jej wyrażenia w formie postanowienia”. Utrata obywatelstwa polskiego co do zasady następuje po upływie 30 dni od dnia wydania postanowienia, chociaż może również nastąpić w terminie krótszym wskazanym w postanowieniu Prezydenta RP.
Kwestie związane z prawem do emerytury reguluje ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r., poz. 504), zwana dalej w skrócie ustawą o emeryturach. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach „Świadczenia na warunkach i w wysokości określonych w ustawie przysługują ubezpieczonym w przypadku spełnienia warunków do nabycia prawa do świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń emerytalnego i rentowych Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn z pewnymi zastrzeżeniami umownymi”. Dodatkowo koniecznym jest również opłacanie składek z tytułu ubezpieczenia społecznego lub ubezpieczenia emerytalnego i rentowego przynajmniej za 1 dzień, a także braku przyznania emerytury z powodu ukończenia podwyższonego wieku emerytalnego.
Biorąc pod uwagę powyższe, należy uznać, że prawo do emerytury nie jest uzależnione od kwestii posiadania obywatelstwa polskiego, a jedynie od osiągnięcia pewnego wieku i posiadania opłaconych składek. Zatem w przypadku zrzeczenia się obywatelstwa polskiego nie dojdzie do utraty prawa do nabytej już emerytury.
Pani Krystyna wyemigrowała do Kanady w latach 80. i po wielu latach starań uzyskała obywatelstwo kanadyjskie. Chcąc uprościć formalności prawne za granicą, złożyła wniosek o zrzeczenie się obywatelstwa polskiego, na co Prezydent RP wyraził zgodę. Mimo że formalnie nie jest już obywatelką Polski, co miesiąc otrzymuje emeryturę z ZUS-u, ponieważ przez ponad 25 lat pracowała i odprowadzała składki w Polsce. Emerytura ta jest jej przekazywana na konto bankowe w Kanadzie.
Pan Marek przez większą część życia mieszkał i pracował w Niemczech, ale wcześniej przez kilkanaście lat był zatrudniony w Polsce, gdzie opłacał składki emerytalne. Po osiągnięciu wieku emerytalnego złożył wniosek o niemiecką i polską emeryturę. W międzyczasie zrezygnował z obywatelstwa polskiego na rzecz niemieckiego. Otrzymuje jednak emeryturę zarówno z Niemiec, jak i z Polski, ponieważ jego uprawnienia do świadczenia wynikały z okresów składkowych, a nie z obywatelstwa.
Pani Elżbieta zamieszkała w Australii po ślubie z obywatelem tego kraju i po kilku latach przyjęła australijskie obywatelstwo, zrzekając się jednocześnie obywatelstwa polskiego. Obawiała się, że straci prawo do polskiej emerytury, na którą zapracowała przed wyjazdem. Po konsultacji z prawnikiem dowiedziała się, że nie traci świadczenia, ponieważ spełniła wszystkie warunki nabycia prawa do emerytury w Polsce. Obecnie regularnie otrzymuje świadczenie z ZUS-u na konto walutowe w Australii.
Zrzeczenie się obywatelstwa polskiego nie powoduje automatycznej utraty prawa do polskiej emerytury. Kluczowe znaczenie mają tutaj lata pracy i opłacone składki na ubezpieczenia społeczne w Polsce, a nie sam fakt posiadania obywatelstwa. Osoby, które nabyły prawo do emerytury zgodnie z przepisami, zachowują je niezależnie od późniejszych zmian statusu obywatelskiego. Świadczenia mogą być wypłacane także za granicę, jeśli tylko spełnione są formalne warunki wynikające z przepisów krajowych lub międzynarodowych umów o zabezpieczeniu społecznym.
Potrzebujesz pomocy w sprawach związanych z obywatelstwem, emeryturą lub innymi kwestiami prawnymi? Skorzystaj z naszych porad prawnych online – szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu. Doświadczeni prawnicy odpowiedzą na Twoje pytania, wyjaśnią wątpliwości i pomogą rozwiązać problem zgodnie z obowiązującym prawem.
1. Ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim - Dz.U. 2012 poz. 161
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika