Autor: Monika Jakubas
Mam umowę o prace na czas określony do lipca 2024 oraz pobieram emeryturę (jestem w wieku emerytalnym 68 lat, a emeryturę pobieram od lipca 2023). W związku z planowanym zabiegiem medycznym pójdę na zwolnienie lekarskie w trakcie umowy, a zwolnienie będzie trwać nadal po zakończeniu umowy przez około 2 miesiące. Mam więc kilka pytań:
1. Czy otrzymywanie płatności z ZUS-u 80% za zwolnienie po zakończeniu umowy terminowej jest możliwe?
2. Czy otrzymywanie płatności z ZUS – 80% za zwolnienie po zakończeniu umowy terminowej jest możliwe, gdy pobieram emeryturę?
3. Jeżeli odpowiedź na pytanie 1. to TAK, a na 2. to NIE, czy mogę zawiesić pobieranie emerytury przed pójściem na zwolnienie, by pobierać 80% wynagrodzenie z ZUS-u po zakończeniu umowy?
Niestety w sytuacji opisanej przez Pana odpowiedzi są następujące:
1. TAK
2. NIE
3. TAK, ale nie ma gwarancji, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyda w Pana przypadku negatywną decyzję skutkującą koniecznością podważenia jej w drodze postępowania przez sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. Poniżej wyjaśniam, dlaczego.
Kwestie związane z pobieraniem zasiłku chorobowego reguluje ustawa dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Zgodnie z art. 6 ust 1 powołanej ustawy „zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego”.
Co więcej jej art. 7 stanowi, że „zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy, co najmniej 30 dni i powstała:
1) nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego;
2) nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego - w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby”.
Zatem co do zasady zasiłek chorobowy przysługuje także po zakończeniu stosunku pracy.
Niestety art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy, który wprowadza wyłączenia możliwości uzyskiwania zasiłku stanowi, że zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy.
Analiza orzecznictwa w sprawie, w tym Sądu Najwyższego oraz sądów rejonowych i okręgowych z terenu całego kraju, prowadzi do wniosku, iż samo zawieszenie pobierania emerytury i renty wystarczy do tego, aby uzyskać możliwość pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu stosunku pracy na podstawie art. 6 i 7 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Przytoczę poniżej kilka cytatów z orzecznictwa, w tym najważniejsze Sądu Najwyższego cytowane następnie w dalszym orzecznictwie sądów niższych instancji.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2007 r., sygn.. akt I BU 14/06, opubl. LEX nr 611388:
„1. Nie można stwierdzić niezgodności z prawem orzeczenia opartego na przepisie prawa, którego treść dopuszcza możliwość różnych interpretacji i gdy za każdą z nich przemawiają uzasadnione argumenty.
2. Przewidziana w art. 13 ust. 1 pkt 4 ustawy z 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przesłanka przesądzająca o braku podstaw do wypłaty zasiłku chorobowego dotyczy sytuacji, gdy ubezpieczonemu przysługuje prawo do zasiłku przedemerytalnego rozumiane jako prawo do wypłaty świadczenia w konkretnej wysokości, w określonym okresie, który pokrywa się z okresem choroby. Zawieszenie prawa do świadczenia przedemerytalnego - w związku z podjęciem zatrudnienia i uzyskiwaniem z tego tytułu dochodów - powinno być traktowane jako sytuacja, w której ubezpieczony nie jest uprawniony do pobierania (otrzymywania, wypłacania mu) zasiłku przedemerytalnego”.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2014 r., sygn. akt UK 372/13, opubl. LEX nr 1467119:
„Art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej zawiera wprawdzie normatywną regulację szczególną i podlega wykładni ścisłej, ale nie usuwa się spod innych rodzajów racjonalnej wykładni przepisów prawa regulujących istotne wartości konstytucyjne ubezpieczonych, którzy w zamian za ustawowe (obowiązkowe) poddanie się i realizowanie obowiązków ze sfery ubezpieczeń społecznych oczekują należnej im ochrony ubezpieczeniowej (art. 63 w związku z art. 67 Konstytucji RP), a zatem nie mogą być pozbawiani świadczeń ubezpieczeniowych »w dowolny sposób« nawet przez ustawodawcę. Jeżeli zatem dochodzi do spełnienia się objętego ochroną ryzyka ubezpieczenia chorobowego w postaci niezdolności do pracy wskutek choroby, to skarżącej nie przysługiwałyby zasiłki chorobowe za okresy po ustaniu zatrudnienia i pracowniczego tytułu ubezpieczenia chorobowego tylko wtedy, gdyby ustalone od 1991 r. jej prawo do renty »z tytułu przynależności do III grupy inwalidztwa« było aktualne w dniu ubiegania się o przyznanie spornych zasiłków chorobowych, a w szczególności gdyby wypłaty „ustalonego” świadczenia rentowego były corocznie, w tym także w 2012 r., zawieszone w całości na podstawie art. 103 i 104 ustawy o emeryturach i rentach”.
Wyrok Sądu Rejonowego w Krośnie z dnia 6 października 2020 r., sygn. akt IV U 290/20, opubl. LEX nr 3144714:
„Z powyższego wynika więc, że zawieszeniu uległo ogólnie prawo do świadczenia emerytalnego, w tym również prawo do wypłaty zasiłku przedemerytalnego. Przewidziana w art. 13 ust. 1 pkt 4 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przesłanka przesądzająca o braku podstaw do wypłaty zasiłku chorobowego dotyczy sytuacji, gdy ubezpieczonemu przysługuje prawo do zasiłku przedemerytalnego rozumiane jako prawo do wypłaty świadczenia w konkretnej wysokości, w określonym okresie, który pokrywa się z okresem choroby. Zawieszenie prawa do świadczenia przedemerytalnego - w związku z podjęciem zatrudnienia i uzyskiwaniem z tego tytułu dochodów – powinno być traktowane jako sytuacja, w której ubezpieczony nie jest uprawniony do pobierania (otrzymywania, wypłacania mu) zasiłku przedemerytalnego (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 czerwca 2007 r., I BU 14/06, LEX nr 611388)”.
Wszystkie powyższe orzeczenia zapadły w sytuacji zawieszenia świadczenia emerytalnego lub rentowego.
Dla przeciwwagi wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 3 sierpnia 2023 r., sygn. akt VIII Ua 27/23, opubl. LEX nr 3623295, gdzie sąd odmówił uznania prawa do zasiłku chorobowego, gdyż nie doszło do zawieszenia wypłaty świadczenia rentowego:
„W świetle przeprowadzonych przez Sąd Rejonowy rozważań prawnych, Sąd I instancji prawidłowo przyjął, że w świetle art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, Odwołującemu nie przysługuje zasiłek chorobowy za okres od 1 września 2022 r. do 3 października 2022”.
Należy zatem uznać, że wieloletnia wykładnia stosowana przez sądy powszechne, w tym Sąd Najwyższy przepisu art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa jest taka, że zawieszenie wypłaty emerytury wyłącza stosowanie powyższego art. 13 ust. 1 pkt 1 cytowanej ustawy.
Natomiast, co istotne i skoro wciąż dochodzi do spraw sądowych dotyczących tej sytuacji, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (nie wiem, czy wszystkie oddziały, czy jest to jedynie regionalna praktyka) wciąż wydaje negatywne decyzje w przedmiocie wypłaty zasiłku chorobowego w stosunku do osób, które zawiesiły swoje prawo świadczeń emerytalnych z uwagi na podjęcie pracy i ich stosunek pracy ustał w trakcie przebywania na zwolnieniu chorobowym.
Na marginesie wspomnę tylko, że powyższa praktyka polegająca na świadomym wydawaniu przez ZUS decyzji sprzecznych z aktualną wykładnią stosowaną przez sądy jest bardzo częsta w najróżniejszych obszarach działania tej instytucji. Nie powinno tak być, ale teoretycznie ZUS ma do tego prawo.
Dlatego podsumowując, co do zasady w świetle przepisów oraz ich wykładni stosowanej przez sądy już od kilkunastu lat, samo zawieszenie pobierania emerytury powinno wystarczyć do uzyskania zasiłku chorobowego po ustaniu stosunku pracy. Musi się jednak Pan liczyć z wydaniem przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzji odmownej, zaprzestania wypłaty zasiłku oraz koniecznością dochodzenia swoich praw przed sądem. W Pana przypadku proponuję próbę dowiedzenia się w Pana oddziale ZUS-u, jaką praktykę oni stosują. Być może ten oddział stosuje już właściwą praktykę.
W załączniku przesyłam dwa orzeczenia, celem zapoznania dokładnie z ich stanem faktycznym.
Anna – zawieszenie emerytury na czas zwolnienia
Anna, 67-letnia nauczycielka, pobierająca emeryturę od roku, przeszła na zwolnienie chorobowe z powodu planowanego zabiegu chirurgicznego. Jej umowa o pracę wygasła w trakcie zwolnienia, ale choroba trwała nadal. Po konsultacji z prawnikiem Anna zawiesiła pobieranie emerytury przed zakończeniem umowy. Dzięki temu mogła otrzymywać zasiłek chorobowy z ZUS w wysokości 80% wynagrodzenia przez cały czas trwania zwolnienia, nawet po ustaniu zatrudnienia.
Jan – brak zawieszenia emerytury, odmowa ZUS
Jan, 68-letni kierowca, który przeszedł na emeryturę, ale podjął dodatkową pracę, musiał skorzystać ze zwolnienia lekarskiego z powodu poważnej choroby. Jego zwolnienie rozpoczęło się w trakcie trwania umowy o pracę, która wygasła po dwóch miesiącach. Jan nie zawiesił pobierania emerytury, co skutkowało odmową wypłaty zasiłku chorobowego przez ZUS po zakończeniu umowy. Mimo odwołania do sądu nie uzyskał świadczenia, ponieważ prawo do emerytury pozostawało w mocy.
Maria – spór z ZUS i wygrana w sądzie
Maria, 66-letnia księgowa, po przejściu na emeryturę kontynuowała pracę na umowę terminową. Po operacji rozpoczęła zwolnienie lekarskie, które trwało również po zakończeniu umowy o pracę. Chcąc skorzystać z zasiłku chorobowego, Maria zawiesiła swoją emeryturę. ZUS odmówił jednak wypłaty świadczenia, twierdząc, że emerytura pozostaje podstawowym źródłem dochodu. Po długim postępowaniu sądowym Maria udowodniła, że zgodnie z orzecznictwem zawieszenie emerytury było wystarczające, by otrzymać zasiłek, i ZUS musiał wypłacić jej zaległe świadczenia.
Zwolnienie chorobowe po zakończeniu umowy o pracę może uprawniać do zasiłku chorobowego z ZUS, pod warunkiem spełnienia określonych wymagań. Osoby pobierające emeryturę powinny pamiętać, że prawo do zasiłku jest wykluczone, jeśli świadczenie emerytalne nie zostało zawieszone. W praktyce ZUS często wydaje decyzje odmowne, co może wymagać dochodzenia swoich praw przed sądem. Aby uniknąć niejasności, warto skonsultować się z prawnikiem lub skontaktować z oddziałem ZUS przed podjęciem decyzji.
Potrzebujesz pomocy w sprawach dotyczących zwolnienia chorobowego, zasiłku z ZUS lub emerytury? Opisz swój problem w formularzu pod artykułem, a nasi eksperci prawni przygotują dla Ciebie profesjonalną poradę lub pismo.
1. Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - Dz.U. 1999 nr 60 poz. 636
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2007 r., sygn.. akt I BU 14/06
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2014 r., sygn. akt UK 372/13
4. Wyrok Sądu Rejonowego w Krośnie z dnia 6 października 2020 r., sygn. akt IV U 290/20
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
