Autor: Monika Jakubas
Mam pracownika, który ma łączny okres zatrudnienia 46 lat (składkowe i nieskładkowe łącznie), w tym udowodnione 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Z informacji, jakie były podawane do publicznej wiadomości, wynikało, że po 01.01.2024 mogą odejść na emeryturę pomostową mężczyźni, którzy osiągnęli wiek 60 lat i 40 lat pracy, w tym 15 lat w szczególnych warunkach. Niestety w decyzji ZUS odmówił przyznania emerytury pomostowej w związku z niespełnieniem wymogu po dniu 31 grudnia 2008 wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Jakie są więc warunki przejścia na emeryturę pomostową? Jak umożliwić to naszemu pracownikowi?
Rzeczywiście przekaz medialny był taki, że nie jest konieczna praca w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze po dniu 31.12.2008 r., i w gruncie rzeczy tak jest, ale szkopuł tkwi w szczegółach i właśnie to widać w tej decyzji ZUS-u (która nie jest prawidłowa).
Co do zasady, zgodnie z art. 4 ustawy prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:
Zgodnie z art. 3: „Prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy”.
Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Zatem w punkcie A decyzji ZUS odmówił ustalenia prawa do emerytury pomostowej z uwagi na brak wykonywania tej pracy po dniu 31 grudnia 2008 r. – jednocześnie przyznając, że praca w szczególnych warunkach była wykonywana w wymiarze 15 lat przed tym okresem.
Natomiast w pkt B decyzji ZUS odniósł się do przyznania emerytury pomostowej na podstawie art. 4 ustawy w zw. z art. 49 ustawy, który właśnie umożliwia uzyskanie tej emerytury osobom, które nie wykonywały pracy w szczególnych warunkach po dniu 31 grudnia 2008 r.
„Art. 49. Prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:
1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;
2) spełnia warunki określone w w art. 4 pkt 1–4 lub art. 5–12;
3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3”.
Zatem zgodnie z brzmieniem tych przepisów, Pani pracownik jak najbardziej powinien uzyskać prawo do emerytury. Tu ZUS jednak wskazał na art. 51 ustawy, zgodnie z którym „płatnik składek jest zobowiązany do wystawiania zaświadczeń o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, za okresy przypadające przed dniem 1 stycznia 2009 r. Przepis art. 12 stosuje się odpowiednio”.
ZUS uzasadnił, że okresy pracy przed tym właśnie 2009 r. nie zostały udowodnione na podstawie zaświadczenia pracodawcy z odniesieniem do art. 3 ust. 1 i 3, czyli do prac z załącznika 1 i 2 tej ustawy. Czyli, krótko mówiąc, odmowna decyzja została wydana z powodów dowodowych.
ZUS często wydaje takie decyzje i wnoszone są od nich odwołania i sądy wskazują, że to zaświadczenie nie jest niezbędne do uzyskania emerytury pomostowej:
Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 19 lutego 2020 r., sygn. akt. III AUa 1200/19:
„Fakt, że płatnik składnik, mimo obowiązku nałożonego w art. 51 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych, nie wystawia stosowanego zaświadczenia o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, nie uniemożliwia przyznania emerytury pomostowej”.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6 września 2018 r. , sygn. akt III AUa 365/18:
„Zaświadczenie o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o którym mowa w art. 51 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych, w postępowaniu sądowym traktować należy jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Przy niespornym okresie zatrudnienia, okres pracy w szczególnych warunkach może być udowodniony w każdy sposób. Dowodem może być m.in. książeczka żeglarska, czy zaświadczenie wystawione przez pośrednika, albowiem jednoznacznie obrazują one przebieg zatrudnienia ubezpieczonego. Bez znaczenia dla oceny prawa wnioskodawcy do emerytury pomostowej pozostaje okoliczność, że podmiotu dokonującego wpisów w książeczce żeglarskiej lub wystawiającego przedmiotowe zaświadczenie nie można uznać za podmiot uprawniony do wystawienia zaświadczenia, o jakim mowa w art. 51 ustawy o emeryturach pomostowych ani za płatnika składek, o którym mowa w art. 2 tejże ustawy. Dokumenty takie służą jednostce organizacyjnej ZUS do ustalenia faktów ubezpieczeniowych - okresów pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przypadających przed dniem 1 stycznia 2009 r. Dla samego zaś uzyskania uprawnienia do emerytury pomostowej istotne znaczenie ma fakt wykazania pracy w warunkach szczególnych, a nie to, czy wynika to z zaświadczenia o pracy w takich warunkach, wystawionego przez płatnika składek będącego pracodawcą w rozumieniu art. 2 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych”.
Jak najbardziej koniecznie jest wniesienie odwołania do sądu: proszę jeszcze o przesłanie informacji, jakie dokumenty zostały złożone do ZUS-u, na jakich podstawie ZUS ustalił pracę w warunkach szczególnych 15 lat, a także informację, jakie to były prace. Sprawdzę to i napiszę Pani dokładne wskazówki.
Operator maszyn w przemyśle ciężkim
Pan Adam pracował przez 18 lat jako operator maszyn w odlewni żeliwa, co kwalifikuje się jako praca w szczególnych warunkach zgodnie z załącznikiem do ustawy. Po 2009 roku zmienił stanowisko na mniej obciążające, ale pozostał w tej samej firmie, przechodząc na stanowisko kontrolera jakości. Adam ukończył 60 lat, posiada łącznie 42 lata okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 18 lat pracy w warunkach szczególnych. Wniosek do ZUS o emeryturę pomostową został jednak odrzucony, ponieważ nie udowodniono pracy w warunkach szczególnych po 31 grudnia 2008 r. Sąd Apelacyjny przyznał emeryturę, opierając się na dokumentach z zakładu pracy i potwierdzeniu łącznego okresu 15 lat w szczególnych warunkach.
Technik budowy mostów
Pani Ewa była technikiem na budowie mostów przez 20 lat, wykonując prace związane z dużym obciążeniem fizycznym i ryzykiem zdrowotnym. Po 2008 roku przeszła na stanowisko administracyjne, pracując jako inspektor nadzoru. Zgłosiła się do ZUS o emeryturę pomostową, spełniając warunki dotyczące wieku (57 lat dla kobiet), okresu składkowego (25 lat), oraz 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Decyzja ZUS była negatywna, ze względu na brak dokumentów od ostatniego pracodawcy. Ewa odwołała się do sądu, który uznał jej książeczkę pracy oraz zeznania świadków za wystarczający dowód i przyznał emeryturę.
Pracownik energetyki w zakładzie chemicznym
Pan Marek pracował w zakładzie chemicznym jako pracownik energetyki cieplnej przez 25 lat, w tym 17 lat w warunkach szczególnych związanych z działaniem toksycznych substancji. Po 2009 roku zakład został zlikwidowany, a Marek zatrudnił się w branży usługowej na stanowisku niezwiązanym z warunkami szczególnymi. Po ukończeniu 60 lat i uzyskaniu łącznego okresu pracy wynoszącego 43 lata złożył wniosek o emeryturę pomostową. ZUS odmówił, uzasadniając decyzję brakiem zaświadczenia od pracodawcy dotyczącego okresu przed 2009 rokiem. Sąd przyznał prawo do emerytury pomostowej, powołując się na inne dokumenty potwierdzające specyfikę pracy.
Emerytura pomostowa przysługuje pracownikom, którzy spełniają określone warunki, w tym m.in. 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Kluczowe jest udowodnienie tych okresów, nawet jeśli praca w takich warunkach nie była wykonywana po 2008 roku. W przypadku negatywnej decyzji ZUS warto odwołać się do sądu, który może uznać inne dowody, takie jak dokumenty zakładowe czy zeznania świadków. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Skorzystaj z naszej pomocy w przygotowaniu pism i uzyskaj profesjonalną poradę prawną online – szybko i wygodnie. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
2. Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 19 lutego 2020 r., sygn. akt. III AUa 1200/19
3. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6 września 2018 r. , sygn. akt III AUa 365/18
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
