Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
W najbliższym czasie kończę 65 lat i chciałbym złożyć dokumenty do ZUS-u o uzyskanie emerytury. Składki opłacałem w ZUS-ie, jak i w KRUS-ie. Czy istnieje taka możliwość, żebym otrzymał emeryturę z ZUS-u i z KRUS-u? Czy uczęszczanie do szkoły średniej zalicza się do okresu nieskładkowego? Czy mogę pobierać emeryturę z ZUS-u i jednocześnie dalej opłacać składkę na ubezpieczenie społeczne w KRUS-ie, żeby w lipcu 2024 r. otrzymać również emeryturę z KRUS-u (osiągnąłbym wtedy 25 lat płacenia składek)?
Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) „przy ustalaniu prawa do emerytury (renty) uwzględnia się okresy składkowe i nieskładkowe, każdy z nich oddzielnie”.
Do okresów składkowych zostały zaliczone okresy określone w art. 6 ww. ustawy do nieskładkowych – w art. 7 ww. ustawy, przy czym każdy z okresów ustala się z uwzględnieniem lat, miesięcy i dni. Okresy nieskładkowe przy ustalaniu prawa do emerytury (renty) traktowane są posiłkowo. Nie może być ich więcej niż 1/3 okresów składkowych.
Nauka w szkole średniej nie została uwzględniona w art. 7 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zatem okresu tego nie można traktować jako okresu nieskładkowego. Nie podlega ona uwzględnieniu przy liczeniu stażu pracy uprawniającego do emerytury nawet wówczas, gdy w czasie uczęszczania do szkoły odbywała się praktyczna nauka zawodu w warsztatach i pracowniach szkolnych albo w zakładach pracy.
Co do zasady można otrzymywać jedno świadczenie emerytalne. Zgodnie z art. 33 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników w razie zbiegu prawa do emerytury lub renty przysługującej na podstawie przepisów tej ustawy z prawem do emerytury lub renty z innego ubezpieczenia społecznego, uprawnionemu wypłaca się jedno wybrane przez niego świadczenie, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 tego przepisu.
„Przepis ten wyraża przyjętą przez ustawodawcę w cytowanej ustawie ogólną zasadę pobierania jednego świadczenia (tzw. zasada niekumulacji), która dotyczy zbiegu świadczenia przysługującego z tytułu prawa do renty lub emerytury rolniczej, ze świadczeniem przysługującym z tych samych tytułów, ale z innego ubezpieczenia społecznego. Dotyczy to osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do osób uprawnionych jednocześnie do emerytury rolniczej oraz do emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ust. 1, art. 24a lub art. 184 przepisów emerytalnych (art. 33 ust. 2a ustawy)” – zob. wyr. SA w Białymstoku z dnia 14 lutego 2018 r., sygn. akt AUa 660/17.
Co do zasady nie ma możliwości jednoczesnego pobierania obu przyznanych wnioskodawcy świadczeń, tj. emerytury pracowniczej oraz emerytury rolniczej. Zbieg prawa do świadczeń rolniczych z prawem do emerytury lub renty z ubezpieczenia powszechnego oznacza konieczność wyboru świadczenia wyższego albo korzystniejszego. Jednak dotyczy to rolników, którzy nabyli prawo do emerytury powszechnej w systemie zdefiniowanej składki, a więc osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. Wyboru nie musi dokonywać rolnik urodzony po 31 grudnia 1948 r. mający prawo do emerytury powszechnej na podstawie art. 24 (art. 24a) ustawy emerytalnej albo do emerytury w niższym wieku emerytalnym nabyte na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej. Pobieranie świadczenia emerytalnego z ZUS-u i KRUS-u jednocześnie jest możliwe tylko, gdy wnioskodawca urodził się po 31 grudnia 1948 r. oraz w okresie swojej aktywności zawodowej podlegał zarówno ubezpieczeniu społecznemu rolników, jak i powszechnemu systemowi emerytalnemu.
Jednak nie może Pan jednocześnie być emerytem ZUS i opłacać składki KRUS. Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników: „wymienionemu ubezpieczeniu podlega obowiązkowo: rolnik zamieszkujący i prowadzący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej osobiście i na własny rachunek działalność rolniczą w pozostającym w jego posiadaniu gospodarstwie rolnym o powierzchni powyżej 1 ha przeliczeniowego użytków rolnych lub dział specjalny produkcji rolnej, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także małżonek rolnika oraz domownik stale pracujący w tym gospodarstwie, jeżeli rolnik ten, jego małżonek, domownik, nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu, nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.
Za osobę podlegającą innemu ubezpieczeniu społecznemu uważa się także osobę objętą zaopatrzeniem emerytalnym, określonym w odrębnych przepisach. Za ustalone prawo do emerytury lub renty rozumie się ustalone prawo do emerytury lub renty z ubezpieczenia, albo ustalone prawo do emerytury lub renty z ubezpieczenia, albo ustalone prawo do emerytury lub renty na podstawie przepisów emerytalnych lub innych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym.
Rolnik prowadzący działalność rolniczą w gospodarstwie o powierzchni równej 1 ha przeliczeniowemu lub poniżej 1 ha przeliczeniowego (a także jego małżonek i domownik) oraz osoba, która – będąc rolnikiem – przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa do zalesienia na zasadach określonych w odrębnych przepisach, jeśli nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu, ani nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, może być objęty ubezpieczeniem dobrowolnie”.
Nie może więc Pan być ubezpieczony ani dobrowolnie, ani obowiązkowo w KRUS-ie, mając ustaloną emeryturę z ZUS-u.
Pan Jan przez wiele lat pracował na etacie i jednocześnie prowadził gospodarstwo rolne. Opłacał składki zarówno w ZUS-ie, jak i w KRUS-ie. Gdy osiągnął wiek emerytalny, złożył wnioski o oba świadczenia. Okazało się, że jako osoba urodzona po 31 grudnia 1948 r. ma prawo do pobierania zarówno emerytury z ZUS-u, jak i KRUS-u, ponieważ spełnił warunki dotyczące okresów składkowych w obu systemach.
Pani Maria przez 20 lat pracowała w szkole jako nauczycielka, a po przejściu na wcześniejszą emeryturę ZUS przejęła prowadzenie gospodarstwa rolnego, opłacając składki w KRUS-ie. Gdy osiągnęła wiek emerytalny i zebrała 25 lat składkowych w KRUS-ie, uzyskała prawo do emerytury rolniczej. Ponieważ jej emerytura ZUS-owska była wyższa, musiała wybrać jedno z tych świadczeń.
Pan Stanisław prowadził gospodarstwo rolne, jednocześnie pracując przez kilka lat w firmie budowlanej. W momencie uzyskania prawa do emerytury z ZUS-u chciał nadal opłacać składki w KRUS-ie, aby w przyszłości mieć prawo do obu świadczeń. Niestety, po przyznaniu emerytury z ZUS-u musiał zakończyć opłacanie składek w KRUS-ie, ponieważ przepisy zabraniają jednoczesnego pobierania emerytury z ZUS-u i dalszego ubezpieczenia w KRUS-ie.
Możliwość pobierania jednocześnie emerytury z ZUS-u i KRUS-u zależy od spełnienia określonych warunków. Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., które przez odpowiedni czas opłacały składki w obu systemach, mogą otrzymać dwa świadczenia. Należy jednak pamiętać, że po uzyskaniu emerytury z ZUS-u nie można kontynuować opłacania składek w KRUS-ie. Decyzja o wyborze korzystniejszego rozwiązania powinna być dokładnie przeanalizowana w kontekście indywidualnej sytuacji.
Jeśli masz wątpliwości dotyczące przepisów emerytalnych, skorzystaj z profesjonalnych porad prawnych online. Nasi eksperci pomogą Ci zrozumieć, jakie masz prawa, jakie dokumenty przygotować i jak uniknąć błędów podczas składania wniosków. Konsultacje odbywają się zdalnie, co pozwala na szybkie i wygodne uzyskanie odpowiedzi na nurtujące pytania. Skontaktuj się z nami, aby otrzymać rzetelną pomoc dostosowaną do Twojej sytuacji.
1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
2. Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników - Dz.U. 1991 nr 7 poz. 24
3. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 14 lutego 2018 r., sygn. akt AUa 660/17
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika