Praca na etacie i w firmie męża - świadczenia przysługujące kobiecie w ciąży

Kto podlega pod obowiązkowe ubezpieczenie społeczne?

Na wstępie zakładam, że opłacałaby Pani dobrowolną składkę chorobową (tylko bez względu na liczbę opłaconych dni).

Zacznijmy od tego, że obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu podlegają osoby fizyczne, które są pracownikami z tytułu umowy o pracę bez względu na to, w ilu stosunkach pracy pozostają. Co ważne, pracownik pozostający w więcej niż jednym stosunku pracy podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z każdego stosunku pracy.

Skoro zatem jako pracownik podlega Pani ubezpieczeniu z więcej niż jednego stosunku pracy, to zasiłki należne Pani jako pracownikowi wypłacane są ze wszystkich tytułów, z których podlega ubezpieczeniu.

Wypłata zasiłku macierzyńskiego a praca na dwóch etatach

Przechodząc dalej, wskazuję, że zasiłek macierzyński wypłacany jest co do zasady przez ZUS, zaś pracodawcy (płatnicy), którzy zgłaszają do ubezpieczenia więcej niż 20 ubezpieczonych, sami wypłacają zasiłek macierzyński. A zatem Pani pracodawca – instytucja państwowa, sam wypłaci Pani zasiłek. W przypadku Pani męża jako pracodawcy – skoro zatrudnia on tylko Panią – nie byłby on do tego bezpośrednio zobowiązany, a zobowiązany byłby ZUS.

Słowem dwie umowy o pracę (dwa etaty) to dwa zasiłki macierzyńskie. Jeżeli bowiem pracownica jest zatrudniona na podstawie dwóch odrębnych umów o pracę, to każda z tych umów stanowi podstawę do wypłaty zasiłku macierzyńskiego za cały okres urlopu macierzyńskiego (także dodatkowego urlopu macierzyńskiego). Zgodnie bowiem z art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej – zasiłek macierzyński wypłaca się ubezpieczonej, która urodziła dziecko w okresie ubezpieczenia chorobowego bez względu na liczbę tytułów do tego ubezpieczenia oraz wymiar czasu pracy.

Bezsprzecznie zatem z etatu na czas nieokreślony w instytucji państwowej zasiłek Pani otrzyma.

Praca u męża i uznanie przez ZUS za osobę współpracującą

Co zaś się tyczy etatu u męża, to Kodeks pracy wskazuje, że umowa o pracę na czas określony (albo na okres próbny) przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. Wytyczne co do tego, jak liczyć termin ciąży, wskazał sam Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 grudnia 2012 r. (I PK 33/02), orzekając, że upływ trzeciego miesiąca ciąży oblicza się w równej miary miesiącach księżycowych (czyli 28 dni). Jeśli zatem tak jest w Pani przypadku, to umowa u męża ulega przedłużeniu do dnia porodu (jeśli to oczywiście jest umowa o pracę). Przedłużenie umowy o pracę do dnia porodu następuje niezależnie od woli stron, lecz z mocy prawa – automatycznie. Do dnia porodu będzie Pani zatem przysługiwał również z umowy o pracę u męża zasiłek macierzyński, tyle że wypłacany przez ZUS (bo mąż zatrudnia mniej niż 20 osób).

Nie mniej to tylko teoria, bowiem zgodnie z art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność uważa się m.in. małżonka, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności. Jeżeli wskazane kryteria spełnia pracownik, to dla celów ubezpieczeń społecznych traktowany jest jak osoba współpracująca, chyba że jest to umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego. Zasada ta nie ma zastosowania w przypadku innych osób, np. jeżeli kryteria te spełnia zleceniobiorca, nadal będzie uznawany za zleceniobiorcę, a nie osobę współpracującą. A zatem, nawet jeśli ma Pani umowę o pracę, ale spełnia wymienione cechy skutkujące uznaniem Pani za osobę współpracującą, to będzie Pani za nią uznana, nie zaś za pracownika i nie znajdą u Pani zastosowania przepisy Kodeksu pracy dotyczące przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu.

Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe

Zatrudnienie osoby współpracującej w ramach umowy o pracę powoduje obowiązek opłacania składek ZUS w wysokości jak za przedsiębiorcę. Podstawę składek w takim przypadku stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na dany rok kalendarzowy. W przypadku zatrudnienia osoby współpracującej na umowę o pracę obowiązkowo odprowadzić należy także składki: zdrowotną, na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz składkę na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Może Pani także zostać objęta dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Jeśli ma Pani – z tytułu zatrudnienia u męża – odprowadzane składki na ubezpieczenie chorobowe, to niezależnie od podstawy zatrudnienia (umowa o pracę, umowa-zlecenie), będzie Pani mogła korzystać z zasiłków: chorobowego (macierzyńskiego i rodzicielskiego tylko gdyby w czasie przebywania na nich nadal była pani zatrudniona u męża na umowę o pracę jako osoba współpracująca).

Wysokość zasiłku osoby współpracującej

Co do wysokości otrzymywanych zasiłków i opłacanych składek z tytułu zatrudnienia u męża, to w przypadku osoby współpracującej (na mocy umowy o pracę zatrudnionej) zasiłek osoby współpracującej jest rozliczany na podobnych zasadach jak zasiłek chorobowy właściciela firmy, nie pracownika. Zgodnie zaś z art. 48 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jednakże jeśli przed pobieraniem zasiłku okres opłacania składek na ubezpieczenie chorobowe z tytułu współpracy przy prowadzonej działalność będzie krótszy niż 12 miesięcy kalendarzowych, to podstawę wymiaru zasiłku będzie stanowić suma:

• przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu 13,71%, za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku oraz
• kwoty stanowiącej iloczyn 1/12 przeciętnej kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu 13,71%, za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz liczby tych miesięcy.

Proszę mieć także świadomość, że aby otrzymać zasiłek z tytułu zatrudnienia u męża, musi mieć Pani 90-dniowy okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, jest to tak zwany okres wyczekiwania. Należy jednak podkreślić, że jeżeli miałaby Pani odprowadzane składki na ubezpieczenie chorobowe, wówczas podleganie ubezpieczeniu chorobowemu u innego pracodawcy jest równoznaczne z zachowaniem nieprzerwanego okresu ubezpieczenia chorobowego. Poszczególne okresy ubezpieczenia można bowiem wliczać do okresu wyczekiwania niezależnie od tego, czy był to okres podlegania ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo czy dobrowolnie.

Korzystniejsze pozostanie przy świadczeniach wynikających ze stosunku pracy na czas nieokreślony

Podsumowując, z uwagi na to, że z tytułu zatrudnienia u męża zostanie Pani z bardzo wysoką dozą prawdopodobieństwa przez ZUS uznana za osobę współpracującą, nie za pracownika (bo zapewne mieszka Pani z mężem i wspiera go w firmie), i Pani zatrudnienie nie ulegnie przedłużeniu do dnia porodu, bo nie stosuje się Kodeksu pracy, to co do zasady zasiłek chorobowy, macierzyński i rodzicielski otrzyma Pani z etatu u pracodawcy państwowego. Jedynym przypadkiem, kiedy możliwy jest urlop macierzyński z działalności i etatu jednocześnie, jest sytuacja, gdy z tytułu posiadanej umowy o pracę pracownik otrzymuje wynagrodzenie w kwocie niższej niż płaca minimalna, co może mieć miejsce podczas zatrudnienia na niepełny etat.

Na pewno bezpieczniej i korzystniej jest dla Pani ostać się na świadczeniach z etatu u pracodawcy, u którego ma Pani umowę o pracę na czas nieokreślony, bowiem z tytułu zatrudnienia u męża jest Pani uznana za osobę współpracującą, a to powoduje, że obowiązują Panią zasady jak dla przedsiębiorcy i niezależnie od konfiguracji i tak nie uzyska Pani świadczeń z etatu w placówce państwowej oraz z pracy u męża.

Współpraca małżonków przy prowadzonej działalności gospodarczej

Ewentualny stosunek umowny pomiędzy małżonkami w zakresie współpracy przy prowadzonej działalności gospodarczej jest stosunkiem prawnym kształtowanym dobrowolnie przez strony. Gdyby nawet zawarta umowa nie przedłużała się do dnia porodu, to strony mogłyby ją przedłużyć i odwrotnie, w każdej chwili na zasadzie zawartego porozumienia mogłyby taka umowę rozwiązać. Jednocześnie należy zaznaczyć, że nawet gdyby Pani miała zawartą dalej umowę o pracę jako osoba współpracująca, to według obowiązujących przepisów i orzecznictwa sądowego w przypadku zatrudniania na podstawie umowy o pracę z pensją co najmniej minimalną nie miałaby Pani prawa do pobierania jednocześnie zasiłku macierzyńskiego jako osoba współpracująca.

Patrząc na całą sytuację, uważam, że powinna być Pani uznana przez ZUS za osobę współpracującą, a przy przekroczeniu minimalnej płacy nie może Pani podlegać dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.