Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Mam niepełnosprawną umysłowo siostrę, która niedawno została umieszczona w DPS-ie. Mamy tylko mamę. Mieszkam za granicą, jestem samotną matką. Czy przy niskich dochodach będę musiała ponosić opłaty za pobyt siostry w DPS?
Oczywiście, jest możliwość, iż organ skieruje w stosunku do Pani postępowanie w przedmiocie wnoszenia opłat z tytułu przebywania siostry w DPS-ie, ale jest Pani do tego upoważniona w dalszej kolejności – za rodzicami uprawnionego oraz dziećmi. Rodzeństwo nie zostało bowiem wskazane wprost jako obowiązani do pokrycia kosztów, jednak czasami zdarza się, iż organ kieruje do nich wniosek z tego tytułu. Z doświadczenia także wiem, że jeżeli zamieszkuje Pani poza granicami kraju, organ przeważnie odpuszcza dochodzenie należności od takich osób – chociaż praktyka może być w tym przedmiocie różna.
Zakres opłat reguluje art. 61 ustawy o pomocy społecznej:
„1. Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:
1) mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,
2) małżonek, zstępni przed wstępnymi,
3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej – przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność”.
Zobacz również: Umowa dożywocia a oddanie do domu opieki
Jak Pani widzi, jest Pani obowiązana do zapłaty w pierwszej kolejności, na równi z mamą. W pierwszej kolejności powołani do opłat są bowiem małżonek, rodzice oraz dzieci. Jeżeli siostra posiada z wyżej wskazanych tylko mamę, organ może skierować się do Pani jako rodzeństwa – chociaż praktyka jest w tej kwestii różna, albowiem nie została Pani jako rodzeństwo wskazana wprost.
W przypadku niewywiązywania się osób, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 2 oraz ust. 2a, z obowiązku opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej opłaty te zastępczo wnosi gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Gminie przysługuje prawo dochodzenia zwrotu poniesionych na ten cel wydatków.
Z uwagi na powyższe w przypadku ,kiedy dochody mieszkańca domu są niewystarczające do pokrycia w pełni opłat, organ administracyjny uruchamia procedurę ściągnięcia tych środków od rodziny lub gdy rodzina nie jest w stanie zapewnić dodatkowych kosztów, całość spada na gminę, co jednak nie uwalnia rodziny od tego obowiązku, albowiem gmina może w każdej chwili dochodzić zwrotu płatności.
Zobacz również: Jak nie płacić za dom pomocy społecznej?
Oprócz kryterium dochodowego – co ważne jest dla Pani – ustawa przewiduje możliwość zwolnienia danej osoby z opłaty nawet po przekroczeniu owego limitu kwotowego, jeżeli istnieją ku temu uzasadnione podstawy.
Zgodnie z art. 66 ustawy o pomocy społecznej „rada gminy może określić, w drodze uchwały, dla osób, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2a, korzystniejsze warunki ustalania opłat za pobyt w domu pomocy społecznej o zasięgu gminnym, częściowego lub całkowitego zwolnienia z tych opłat, zwrotu należności za okres nieobecności osoby w domu”. Jak Pani widzi, można ubiegać się o zwolnienie z takich opłat.
Zwolnienie z ponoszenia opłat ma charakter fakultatywny, a w przypadku braku uzasadnionego zwolnienie, gminie przysługuje roszczenie zwrotne. Istnieją jednak dwie okoliczności, na skutek można uchylić się od wnoszenia takiej opłaty. Pierwsza została wskazana w art. 61 ustawy i jest coraz bardziej powszechna – mieszkaniec przekazuje posiadaną nieruchomość na cele gminne i na skutek tego, jego pobyt w DPS-ie jest finansowany z funduszu gminy.
Zgodnie natomiast z treścią art. 64 ustawy:
„Osoby wnoszące opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej można zwolnić, na ich wniosek, częściowo lub całkowicie z tej opłaty, w szczególności jeżeli:
1) wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;
2) występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;
3) małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;
4) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko”.
Jak wynika z powyższego, wyliczenie, z uwagi na zwrot „w szczególności” jest katalogiem otwartym, dlatego można powoływać się także na inne okoliczności.
Potwierdza do wyrok NSA z dnia 23.10.2018: „Użyty w art. 64 ustawy o pomocy społecznej zwrot »w szczególności« oznacza, że określona w tym przepisie lista przesłanek uzasadniających zwolnienie z ponoszenia ustalonej opłaty jest listą przykładową. W związku z tym również inne usprawiedliwione okoliczności mogą spowodować uwzględnienie wniosku o zwolnienie od obowiązku ponoszenia opłaty”.
Z uwagi na powyższe, wskazuję, iż w przypadku niemożności pokrycia reszty kosztów przez rodzinę opłaty ponosi gmina. Można jednak ubiegać się od zwolnienia z części a nawet z całości takich opłat, wnosząc odpowiedni wniosek.
Obecnie w mojej ocenie nie powinna się Pani zbytnio martwić, bowiem w pierwszej kolejności do opłat powołana jest mama jako rodzic. Pomocniczo organ może ubiegać się o opłaty od Pani – chociaż jest to wątpliwe. Powyższe potwierdza też to, iż zamieszkuje Pani poza granicami kraju, a w takim przypadku organ często nie uruchamia procedury wyjaśniającej z uwagi na trudności logistyczne.
Zobacz również: Czy MOPS może sprawdzić moje dochody?
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika