Wskaźnik trwania dalszego życia a wysokość świadczenia emerytalnego

Stosowanie tablic trwania życia z GUS-u

Kwestię obliczania emerytury oraz regulacje dotyczące tablic trwania życia znajdujemy w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W myśl jej art. 26:

„1. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

2. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach.

3. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach.

4. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej"Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2.

5. Tablice, o których mowa w ust. 4 są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego, z uwzględnieniem ust. 6.

6. Jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn”.

Powyższy przepis jednoznacznie wskazuje, że podstawą przyznawania emerytur są tablice rwania życia ogłaszane przez GUS co roku do 31 marca, a w przypadku gdyby było to dla ubezpieczonego korzystniejsze, można stosować tablice trwania życia ogłoszone przez GUS, ale obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Wskaźniki Eurostatu

Brak jest informacji, by jako podstawę przyznania emerytur traktować wskaźniki Eurostatu. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 6 marca 2018 roku, sygn. akt III AUa 806/17:

„Zgodnie z ustępem 4 artykuły 26 Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej »Monitor Polski« corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2. Te tablice są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego (ust. 5). Jeżeli jednak jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny, o którym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b oraz w art. 27 ust. 2 i 3 (od dnia 1 października 2017 r. jest to wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn). Z analizy ustępu 5 artykułu 26 ustawy emerytalnej niewątpliwie wynika, że wskaźnik średniego dalszego trwania życia jest podstawą przyznania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego. To, z jakiej daty należy zastosować wskaźnik średniego dalszego trwania życia do obliczenia wysokości emerytury, wymaga analizy ogólnych przepisów dotyczących momentu nabycia i wypłaty świadczeń. Zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Niewątpliwie jednak samo spełnienie przesłanek warunkujących prawo do świadczenia nie stanowi jeszcze podstawy do wypłaty świadczenia. Podstawę taką stanowi wniosek o przyznanie i wypłatę świadczenia. Wobec tego dopiero złożenie wniosku o świadczenie powoduje obowiązek jego wypłaty. O ile ocena spełnienia warunków do nabycia prawa do świadczenia następuje według przesłanek warunkujących nabycie tego prawa obowiązujących w dacie spełnienia ostatniej przesłanki, o tyle określenie wysokości świadczenia związane jest z datą złożenia wniosku o jego wypłatę. Wynika to wprost z treści art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173–175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych”.

Podobnie wypowiedział się SA w Białymstoku w wyroku z dnia 6 marca 2018 r., sygn. akt III AUa 806/17.

Taki sam wniosek, tj. że jedynym wskaźnikiem jest wskaźnik GUS, wynika z odpowiedzi sekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej – z upoważnienia ministra – na interpelację nr 17643 w sprawie niesprawiedliwego sposobu naliczania emerytur w nowym systemie emerytalnym: http://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf/main/6C3E2842

Kalkulator emerytalny

Ustawa o emeryturach i rentach z FUS jest aktem prawnym regulującym prawo do emerytur i rent oraz zasad ich naliczania w Polsce.

Być może owa Pani miała na myśli, jak działa tzw. kalkulator emerytalny stosowany przez ZUS. Na stronie ZUS można bowiem skorzystać z tzw. kalkulatora emerytalnego, który wyliczy prognozowaną wysokość emerytury z FUS.

Prognozowaną wysokość emerytury ów kalkulator wylicza przez podzielenie podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Podstawa obliczenia nowej emerytury to:

• kwota zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne, które są zapisane na koncie podatnika w ZUS-ie,
• kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego,
• kwota środków zapisanych na subkoncie w ZUS-ie podatnika.

Tenże kalkulator, który wylicza taką prognozowaną wysokość emerytury, korzysta właśnie ze średniego dalszego trwania życia z prognozy demograficznej Eurostatu.

Jest to jednak tylko i wyłącznie prognoza i sam ZUS na swej stronie informuje, że ze względu na różne sposoby obliczania prognozowana wysokość emerytury wyliczonej przez kalkulator emerytalny różni się od wysokości hipotetycznej emerytury, podawanej w „Informacji o stanie konta” otrzymywanej z ZUS-u. Prognoza to jednak coś innego niż ostateczna decyzja o wymiarze emerytury, która zgodna musi być z ustawą o emeryturach i rentach z FUS, ta zaś odsyła w ust. 5 art. 26 do tablic trwania życia ogłaszanych przez GUS.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼