Autor: Marta Handzlik
Urodziłem sie w 1959 r. W latach 1974-1979 uczęszczałem do technikum dziennego. Dojeżdżałem codziennie do miasta odległego o 12 km. Pomagałem w tym okresie, pracując w gospodarstwie rolnym brata mamy (kawalera), z którym mieszkaliśmy „pod jednym dachem” w domu rodzinnym. Czy ten okres po ukończeniu 16. roku życia można zaliczyć do stażu pracy? Czy ZUS go uzna? Ewentualnie jakie dokumenty należałoby przedstawić dla potwierdzenia tego faktu? Ojciec był rencistą, a jedynie mama miała umowę o pracę.
Co do zasady, praca w gospodarstwie rolnym jest zaliczana do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Jednak staż pracy do emerytury jest czymś innym niż pracowniczy staż pracy, dlatego rządzą nim inne zasady.
Do pracowniczego (nie emerytalnego) – na podstawie ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. Nr 54, poz. 310) – wliczane są:
Zobacz również: Czy praca w gospodarstwie rodziców ma wpływ na wysokość emerytury?
Z opisu wynika, że okres, który chciałby Pan wliczyć, przypadał na lata 1974-1979. Oznacza to, że do pracowniczego stażu pracy wliczony byłby ten okres, gdyby pracował Pan w gospodarstwie rolnym rodziców lub teściów, a potem by Pan to gospodarstwo objął. Praca w gospodarstwie brata mamy nie spełnia tego warunku.
Jednak, jak już wspomniałam, staż pracy do emerytury liczony jest odmiennie. Przy ustalaniu prawa do emerytury ZUS uwzględnia również okresy wymienione w art. 10 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz. U. z 2013 r., poz. 1440, z późn. zm., dalej: „ustawa emerytalna”), a więc okresy:
Okresy te są okresami składkowymi, o ile okresy składkowe i nieskładkowe ustalone na podstawie ustawy emerytalnej są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.
Zobacz również: Czy technikum wlicza się do emerytury?
W tym przypadku, jeśli Pana okresy składkowe i nieskładkowe są za krótkie i należy je czymś uzupełnić – okres pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16. roku życia może zostać Panu zaliczony do stażu emerytalnego. Może się jednak zdarzyć, że ZUS uzna dojazdy do szkoły oddalonej o 12 km za argument przemawiający za tym, że nie mógł Pan w okresie uczęszczania do szkoły pracować w gospodarstwie – właśnie ze względu na dojazdy. Takie opinie także bardzo często spotyka się w orzecznictwie sądowym.
Dokumentami świadczącymi o pracy w gospodarstwie rolnym w tamtym okresie mogą być zaświadczenia z urzędu gminy potwierdzające ten fakt, albo – gdy opłacano składki na KRUS – oddział miejscowy KRUS.
Praca u rodziców przed 1983 r. i objęcie gospodarstwa
Pan Jan, urodzony w 1955 roku, od 1971 roku (po ukończeniu 16 lat) pomagał rodzicom w prowadzeniu gospodarstwa rolnego. W 1980 roku, po śmierci ojca, przejął gospodarstwo i prowadził je do 2000 roku. W tym przypadku, okres pracy w gospodarstwie rodziców od 1971 do 1980 roku zostanie zaliczony zarówno do stażu pracowniczego (zgodnie z ustawą o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym), jak i do stażu emerytalnego (jako praca w gospodarstwie rolnym przed 1983 r.), ponieważ nastąpiło objęcie gospodarstwa po okresie pracy.
Praca u wujka (brata matki) przed 1983 r.
Pani Anna, urodzona w 1960 roku, w latach 1976-1982, po ukończeniu 16 lat, regularnie pomagała w gospodarstwie rolnym swojego wujka (brata matki). Wujek nie miał żony ani dzieci. Pani Anna nigdy nie przejęła tego gospodarstwa. W tym przypadku, okres pracy u wujka nie zostanie zaliczony do stażu pracowniczego, ponieważ praca ta nie była wykonywana w gospodarstwie rodziców lub teściów, a ustawa wymaga takiego pokrewieństwa. Natomiast, okres ten może zostać zaliczony do stażu emerytalnego, jako praca w gospodarstwie rolnym przed 1983 r., pod warunkiem udokumentowania tego faktu (np. zaświadczenie z urzędu gminy, zeznania świadków). Kluczowe jest tutaj udowodnienie faktu wykonywania pracy.
Dojazdy do szkoły a praca w gospodarstwie
Pan Piotr, urodzony w 1970 roku, w latach 1986-1990 uczęszczał do szkoły zawodowej w oddalonym o 20 km mieście. W tym samym czasie pomagał rodzicom w prowadzeniu gospodarstwa rolnego, dojeżdżając do domu na weekendy i w czasie wolnym od zajęć. W tym przypadku, ZUS może zakwestionować zaliczenie całego okresu do stażu emerytalnego, argumentując, że dojazdy do szkoły i nauka uniemożliwiały mu pełnowymiarową pracę w gospodarstwie. Pan Piotr będzie musiał udowodnić, że pomimo dojazdów, faktycznie wykonywał pracę w gospodarstwie w znacznym wymiarze. Pomocne mogą być zeznania świadków, dokumenty potwierdzające posiadanie zwierząt gospodarskich, uprawę ziemi itp.
Praca w gospodarstwie rolnym może być zaliczana do stażu pracy, ale zasady są różne w zależności od tego, czy chodzi o staż pracowniczy, czy emerytalny. Do stażu pracowniczego wlicza się m.in. pracę u rodziców przed 1983 r., jeśli nastąpiło objęcie gospodarstwa. Staż emerytalny uwzględnia szerszy zakres, w tym pracę w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 lat przed 1983 r., niezależnie od pokrewieństwa z właścicielem. Kluczowe jest udokumentowanie faktu pracy, co może być utrudnione w przypadku braku formalnych umów. W przedstawionym przypadku, praca u wujka nie liczy się do stażu pracowniczego, ale może być uwzględniona przy emeryturze, pod warunkiem udowodnienia jej wykonywania.
Potrzebujesz pomocy w kwestiach związanych z zaliczaniem pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy lub emerytury? Zastanawiasz się, czy okres spędzony na pracy w gospodarstwie u rodziny będzie miał wpływ na Twoje uprawnienia? Oferujemy profesjonalne porady prawne online, dostosowane do Twojej indywidualnej sytuacji.
1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika