Autor: Marta Handzlik
Jestem rencistą na tzw. dawniej rencie uczniowskiej. Obecnie jestem zatrudniony na pełen etat od kilku lat. Przebywam na zwolnieniu lekarskim, niedługo minie 182 dni zwolnienia. Złożyłem też wniosek do ZUS o przyznanie mi renty z tytułu niezdolności do pracy. Co się stanie, jeśli wciąż będę przebywał na zwolnieniu, tj. powyżej 182 dni? Czy pracodawca rozwiąże ze mną umowę? Czy będzie obowiązywał okres wypowiedzenia i odprawa? Czy po 182 dniach będę otrzymywał jakieś wynagrodzenie? Dodam, że mój stan zdrowia nie pozwala mi wrócić do pracy.
Odpowiadając na pytanie, uprzejmie informuję, że obecnie renta uczniowska już nie funkcjonuje, zastąpiła ją najniższa renta z tytułu niezdolności do pracy (socjalna). Niemniej jednak jest ona wciąż przyznawana na nieco innych zasadach niż renta z tytułu niezdolności do pracy, czyli wciąż według kryteriów obowiązujących wtedy, gdy była przyznana po raz pierwszy: staż pracy nie jest wymagany, niezdolność do pracy musi zaistnieć w dzieciństwie lub wieku szkolnym i trwać cały czas.
Renta socjalna przysługuje osobie, która jest pełnoletnia oraz jest całkowicie niezdolna do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:
Renta socjalna przysługuje zatem wyłącznie osobie, która osiągnęła pełnoletność i która jest całkowicie niezdolna do pracy. Za osobę pełnoletnią uważa się osobę, która ukończyła 18 lat. Za osobę pełnoletnią uważa się również kobietę, która zawarła związek małżeński po ukończeniu 16 lat, ale nie ukończyła 18. roku życia.
Zgodnie z art. 53 ustawy Kodeks pracy „pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:
Jeśli nie stara się Pan o świadczenie rehabilitacyjne, wówczas pracodawca ma prawo zwolnić Pana bez wypowiedzenia już 183. dnia choroby. Oczywiście w takiej sytuacji musi Panu wypłacić ekwiwalent za niewykorzystany urlop, ale nie ma podstaw, aby wypłacać Panu jakąkolwiek odprawę.
Jeśli pracodawca Pana nie zwolni od razu, będzie Pan mógł oczywiście nadal przebywać na zwolnieniu lekarskim (i starać się o świadczenie rehabilitacyjne), ale nie będzie Pan otrzymywał ani zasiłku chorobowego, ani wynagrodzenia. Będzie to tak zwana nieobecność usprawiedliwiona niepłatna.
Zgodnie z art. 921 Kodeksu pracy „pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia”.
Przepis ten określa przesłanki nabycia przez pracownika prawa do odprawy rentowej albo emerytalnej, będącej jednorazowym świadczeniem przysługującym ze względu na „przejście” na emeryturę albo rentę i ustaniem stosunku pracy w związku z tym zdarzeniem.
W treści omawianego przepisu wyodrębnić można cztery przesłanki nabycia przez pracownika prawa do odprawy rentowej albo emerytalnej, które muszą wystąpić łącznie:
Niezbędnym warunkiem nabycia prawa do odprawy pieniężnej jest „przejście” na rentę z tytułu niezdolności do pracy albo na emeryturę. Sformułowanie to należy rozumieć jako nadanie prawa do jednego z tych świadczeń przez organ rentowy, w wyniku postępowania przeprowadzonego na wniosek zainteresowanej osoby.
Jedynym świadczeniem rentowym uprawniającym do nabycia prawa do odprawy rentowej jest renta z tytułu niezdolności do pracy. Nabycie uprawnienia do renty rodzinnej nie jest przesłanką domagania się od pracodawcy odprawy rentowej.
Przejście na rentę z tytułu niezdolności do pracy albo emeryturę jest podstawą prawa do odprawy tylko wtedy, jeśli w związku z tym zdarzeniem następuje ustanie stosunku pracy danego pracownika.
Ustawodawca nie zdefiniował charakteru związku, jaki musi zachodzić między przejściem na emeryturę a ustaniem stosunku pracy, trzeba więc przyjąć, że może on być różnorodny. Między dwoma wskazanymi zdarzeniami może zachodzić związek przyczynowy, w którym każde z nich może być zarówno przyczyną, jak i skutkiem. Ustawowy warunek istnienia omawianego związku jako przesłanki nabycia prawa do odprawy będzie zatem spełniony zarówno wtedy, gdy przyczyną rozwiązania stosunku pracy będzie przejście na emeryturę, jak i wtedy, gdy ustanie stosunku pracy z innych przyczyn będzie powodem wystąpienia pracownika o przyznanie świadczeń emerytalnych.
Wskazana w omawianym przepisie przesłanka związku między ustaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę jest spełniona, jeśli ma on jedynie czasowy lub funkcjonalny charakter. Wystarczy zatem, jeśli zdarzenia te następują w zbliżonym czasie, nawet jeśli nie pozostają ze sobą w związku przyczynowym, na przykład rozwiązanie stosunku pracy następuje z przyczyn niedotyczących pracownika, a wszczęcie postępowania o nadanie świadczenia emerytalnego nie było spowodowane zwolnieniem.
W odniesieniu do nabycia świadczeń zarówno rentowych, jak i emerytalnych, powstaje pytanie o czasowe granice okresu między rozwiązaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę, pozwalające na zachowanie ustawowego warunku czasowego choćby związku między nimi. W przypadku przejścia na rentę z tytułu niezdolności do pracy związek między rozwiązaniem stosunku pracy a nabyciem prawa do tego świadczenia ma zwykle jedynie charakter funkcjonalny. Nadanie renty poprzedzone jest często długotrwałym okresem choroby, w którego czasie stosunek pracy zostaje rozwiązany (na podstawie art. 53 Kodeksu pracy), a okres zasiłkowy trwa jeszcze po tym zdarzeniu. Utrwalony jest w orzecznictwie pogląd, że związek między przejściem na rentę i ustaniem stosunku pracy jest zachowany, jeśli rozwiązanie następuje przed spełnieniem warunków nabycia prawa do renty, ale nabycie prawa do tego świadczenia i jego przyznanie jest konsekwencją sytuacji bezpośrednio poprzedzającej rozwiązanie stosunku pracy. Tak jest w przypadku przejścia na rentę z powodu schorzenia, na które osoba zapadła w czasie zatrudnienia, jeśli rentę uzyskała po ustaniu okresu zasiłkowego, który trwał nieprzerwanie w czasie i po ustaniu stosunku pracy.
Podsumowując powyższe, jeśli po rozwiązaniu stosunku pracy, a w wyniku długotrwałej choroby otrzyma Pan rentę z tytułu niezdolności do pracy (oczywiście otrzymanie renty nie może nastąpić po zbyt długim okresie od rozwiązania stosunku pracy), to powinien Pan otrzymać od pracodawcy odprawę rentową.
Zobacz również: Częściowa niezdolność do pracy a zatrudnienie
Pan Janusz, pracownik fizyczny
Pan Janusz od 10 lat pracował jako magazynier w firmie logistycznej. Od 5 lat pobierał rentę socjalną, kontynuując pracę na pełen etat. Niestety, w wyniku pogorszenia stanu zdrowia, Pan Janusz trafił na zwolnienie lekarskie, które trwało ponad 182 dni. Nie złożył wniosku o świadczenie rehabilitacyjne, ponieważ jego stan zdrowia uniemożliwiał powrót do pracy. Pracodawca, zgodnie z prawem, rozwiązał z nim umowę o pracę bez wypowiedzenia po upływie tego okresu. Pan Janusz nie otrzymał odprawy, ponieważ rozwiązanie umowy nastąpiło z powodu długotrwałej niezdolności do pracy, a nie w związku z przejściem na rentę (którą już pobierał). Po rozwiązaniu umowy Pan Janusz złożył wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy, licząc na wyższe świadczenie.
Pani Anna, pracownik biurowy
Pani Anna pracowała jako księgowa przez 8 lat. Od 3 lat pobierała rentę socjalną i kontynuowała pracę. W wyniku poważnej operacji, Pani Anna przebywała na zwolnieniu lekarskim przez 150 dni. Następnie, za zgodą lekarza orzecznika ZUS, otrzymała świadczenie rehabilitacyjne na okres 3 miesięcy. Po jego zakończeniu, jej stan zdrowia nadal nie pozwalał na powrót do pracy. Pani Anna złożyła wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. W trakcie rozpatrywania wniosku, pracodawca rozwiązał z nią umowę o pracę. Po kilku tygodniach ZUS przyznał Pani Annie rentę. Ponieważ rozwiązanie umowy nastąpiło w związku z długotrwałą niezdolnością do pracy, ale bezpośrednio poprzedzało przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy, Pani Annie przysługiwała odprawa rentowa w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.
Pan Piotr, informatyk
Pan Piotr pracował jako programista przez 12 lat. Od 2 lat pobierał rentę socjalną i pracował na pół etatu. W wyniku wypadku komunikacyjnego, Pan Piotr przebywał na zwolnieniu lekarskim przez 200 dni. Po tym okresie, pracodawca rozwiązał z nim umowę o pracę z powodu długotrwałej niezdolności do pracy. Pan Piotr nie ubiegał się o świadczenie rehabilitacyjne. Po rozwiązaniu umowy, Pan Piotr złożył wniosek o emeryturę, do której nabył uprawnienia z racji wieku i stażu pracy. ZUS przyznał mu emeryturę po 2 miesiącach od rozwiązania umowy. W tym przypadku, Panu Piotrowi przysługuje odprawa emerytalna, ponieważ rozwiązanie umowy nastąpiło w związku z przejściem na emeryturę.
Pracujący rencista przebywający na zwolnieniu lekarskim i ubiegający się o rentę z tytułu niezdolności do pracy powinien pamiętać, że długotrwała choroba może skutkować rozwiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę. Prawo do odprawy rentowej lub emerytalnej zależy od bezpośredniego związku między ustaniem stosunku pracy a przejściem na rentę lub emeryturę, a nie od samego faktu pobierania renty socjalnej i bycia na zwolnieniu lekarskim. Kluczowe jest, czy rozwiązanie umowy nastąpiło z powodu długotrwałej niezdolności do pracy, czy w związku z uzyskaniem uprawnień emerytalnych lub rentowych.
Potrzebujesz porady prawnej w związku z pracą na rencie, zwolnieniem lekarskim lub przejściem na emeryturę? Zmagasz się z problemami związanymi z rozwiązaniem umowy o pracę z powodu długotrwałej choroby? Oferujemy profesjonalne porady prawne online, dostosowane do Twojej indywidualnej sytuacji. Opisz problem w formularzu.
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
