Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Jestem rencistą prowadzącym działalność gospodarczą. W ubiegłym roku miałem operację kolana i chorowałem 182 dni (przysługiwał mi zasiłek chorobowy). Po 3 dniach od zakończonych 182 dni ponownie zachorowałem (problem z obojczykiem) i rozpocząłem leczenie u innego lekarza, jednak ZUS odmówił mi świadczenia chorobowego i rehabilitacyjnego, uznając, że okres między chorobami jest za krótki, a ponadto otrzymuję rentę. Moja druga choroba trwała 4 miesiące (do końca listopada). Za te 4 miesiące biuro rachunkowe, w moim imieniu, wysłało do ZUS-u deklarację z działalności gospodarczej z zerowymi składkami, ponieważ byłem na L4 (tak samo, jak wcześniej). W tej chwili ZUS żąda ode mnie zmiany deklaracji za te 4 miesiące i wpłaty pełnych składek za ten okres (wartość około 4 tys. zł). Nie mogłem zarabiać, ponieważ byłem na zwolnieniu lekarskim, które za każdym razem sam zawoziłem do ZUS-u. Nie miałem możliwości zawieszenia działalności gospodarczej, bo zatrudniam 2 pracowników i za nich odprowadzam składki ZUS. Na czas choroby musiałem zamknąć jeden oddział mojej firmy, choć koszty wynajmu lokalu pozostały. Pracownik ZUS-u stwierdził, że mogę skierować sprawę do sądu. Co mam teraz zrobić? Czy w czasie zwolnienia lekarskiego powinienem płacić składki ZUS w pełnym wymiarze, jakbym normalnie pracował?
Prowadząc pozarolniczą działalność gospodarczą i podlegając ubezpieczeniu chorobowemu, przedsiębiorca nabywa prawo do zasiłku chorobowego. Prowadząc działalność i opłacając pełne składki, przedsiębiorca ma zatem, przy spełnieniu konkretnych przesłanek, prawo do zasiłku chorobowego.
Okres ten nie może trwać dłużej niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni. Do okresu, o którym mowa w art. 8 zwanym dalej „okresem zasiłkowym”, wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, jak również okresy niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (powyżej). Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni, a ponadto do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresu niezdolności do pracy przypadającego w okresach, o których mowa w art. 4 ust. 1 ww. ustawy.
Niestety zgodnie z art. 18 ww. ustawy świadczenie rehabilitacyjne renciście nie przysługuje. Przysługuje ono jedynie ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy, a świadczenie to przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy. Jednakże świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego oraz do urlopu dla poratowania zdrowia, udzielonego na postawie odrębnych przepisów.
Należy teraz wskazać, czy rozpoczął Pan nowy okres zasiłkowy, czy nie. Do okresu zasiłkowego wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, za które przysługuje wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy. Za nieprzerwaną niezdolność do pracy uważa się okresy niezdolności do pracy spowodowane tą samą chorobą lub różnymi chorobami, jeżeli nie występują między nimi przerwy.
Zakres regulacji z art. 9 ust. 2 nie jest tak szeroki. Jest to przepis określający wyjątek od art. 9 ust. 1, czyli od normy, zgodnie z którą ubezpieczenie chorobowe chroni co do zasady nieprzerwany okres zasiłkowy wynikający z trwania niezdolności do pracy (spowodowanej nawet różnymi chorobami). Wyjątek polega na tym, że ubezpieczony może odzyskać zdolność do pracy i wówczas niezdolność do pracy nie będzie nieprzerwana. Jednak, jeżeli wystąpi ponowna niezdolność do pracy, to ubezpieczony nadal ma zasiłek chorobowy, jednak nie w ramach nowego okresu zasiłkowego, lecz tego samego co przed przerwą, ale pod warunkiem niezdolności do pracy spowodowanej tą samą chorobą i przerwy nieprzekraczającej 60 dni. Chodzi wówczas o okres zasiłkowy z art. 8 i jego wyczerpanie (182 dni albo 270 dni) – zob. wyr. SN z dnia 30 stycznia 2019 r., sygn. akt II UK 531/17.
Jeśli posiada Pan zaświadczenie lekarskie o odzyskaniu pełnej zdolności do pracy po operacji z poprzedniej niezdolności, może Pan wnosić odwołanie do ZUS-u, jeśli zaś nowa choroba powstała w trakcie trwania poprzedniej (nie liczą się daty zwolnień, ale daty faktycznego odzyskania zdrowia i bycia zdrowym, zupełnie zdrowym przez te 3 dni) – to nie zaczął się nowy okres zasiłkowy i nie ma Pan prawa do dalszego zasiłku. Wówczas ZUS ma rację.
Proporcjonalne obniżenie miesięcznej wysokości składek ZUS w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca stosuje się, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do przyznania zasiłku chorobowego. Odpowiednio, gdy brak jest prawa do zasiłku, ubezpieczony zobowiązany jest nie tylko do zwrotu pobranego zasiłku, ale również do zapłaty ustalonej proporcjonalnie składki ZUS łącznie z odsetkami za zwłokę (wyr. SN z dnia 4 stycznia 2008 r., sygn. akt I UK 208/07). Jeśli nie ma Pan prawa do zasiłku, to nie może Pan obniżyć składek za ten okres. W takiej sytuacji ZUS ma rację – musi Pan skorygować deklarację i zapłacić składki.
Pan Jan, przedsiębiorca prowadzący firmę budowlaną, uległ wypadkowi i przez trzy miesiące przebywał na zwolnieniu lekarskim. W tym czasie nie mógł prowadzić działalności, więc jego księgowy złożył do ZUS deklarację z zerowymi składkami. Po zakończeniu zwolnienia ZUS wezwał Jana do zapłaty pełnych składek za ten okres, argumentując, że działalność nie została zawieszona, a zwolnienie lekarskie nie zwalnia przedsiębiorcy z obowiązku płacenia składek.
Pani Marta, właścicielka sklepu internetowego, przez cztery miesiące była niezdolna do pracy z powodu choroby i przebywała na zwolnieniu lekarskim. Mimo zwolnienia, ZUS zażądał od niej zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne, twierdząc, że przedsiębiorca nie jest zwolniony z obowiązku opłacania składek, jeśli działalność nie została formalnie zawieszona, nawet jeśli faktycznie nie mogła pracować.
Pan Tomasz, prowadzący działalność gastronomiczną, trafił na zwolnienie lekarskie po operacji kręgosłupa. Nie mógł zawiesić działalności, ponieważ zatrudniał dwóch pracowników. Mimo że dostarczył wszystkie zwolnienia do ZUS, ten zażądał zapłaty zaległych składek za okres zwolnienia lekarskiego, ponieważ działalność nie została formalnie zawieszona.
Przedsiębiorca na zwolnieniu lekarskim nie jest automatycznie zwolniony z obowiązku opłacania składek ZUS, o ile nie zawiesił działalności gospodarczej. Nawet w przypadku długotrwałej niezdolności do pracy, ZUS może domagać się zapłaty pełnych składek za ten okres. Ważne jest więc, aby każdorazowo dokładnie sprawdzić obowiązujące przepisy oraz ewentualnie rozważyć zawieszenie działalności, jeśli to możliwe.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz sporządzanie pism prawnych, w tym odwołań do ZUS, w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i rozliczeń składek – szybko, rzetelnie i wygodnie bez wychodzenia z domu. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać pomoc dostosowaną do Twojej sytuacji. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - Dz.U. 1999 nr 60 poz. 636
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2019 r., sygn. akt II UK 531/17
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
