Korekta zgłoszenia przedsiębiorcy w ZUS po zmianie kodu tytułu ubezpieczenia

Korekta zgłoszenia i kodu ZUS

Na wstępie wskazuję, że w orzecznictwie sądowym dopuszcza się korektę uprzednio dokonanego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność poprzez wyrejestrowanie się z tych ubezpieczeń z aktualnym kodem tytułu ubezpieczenia, a następnie zgłoszenie się do ubezpieczenia zdrowotnego z innym kodem tytułu ubezpieczenia, jeżeli do nieprawidłowego zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego doszło na skutek okoliczności niezależnych od ubezpieczonego albo z okoliczności sprawy wskazują na to, że była to ewidentna pomyłka.

Zasady preferencyjne

Następnie zaznaczam, że w odróżnieniu od „małego ZUS-u plus” oraz „ulgi na start” przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wprost nie stanowią, że przedsiębiorca może zrezygnować z uprawnienia do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych warunkach i w przypadku takiej rezygnacji jest zobowiązany opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od kwoty nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Trzeba przy tym odnotować, że kwota 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę stanowi minimalną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla przedsiębiorcy, który spełnia warunki do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych warunkach, i w związku z tym taki przedsiębiorca może zadeklarować wyższą podstawę wymiaru np. 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.

W orzecznictwie w tym zakresie powstał niejako dualizm.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 26.02.2020 r., sygn. akt III AUa 595/19, stwierdził:

„Ze stanowczego brzmienia art. 18a ust. 1u.s.u.s. wynika, że dla ubezpieczonych będących osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność (art. 6 ust. 1 pkt 5) w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych zawsze stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Tak określona minimalna podstawa wymiaru, pozwalająca osobom rozpoczynającym działalność gospodarczą zmniejszyć ich obciążenia publiczno-prawne, jest więc z mocy prawa stosowana do tej kategorii przedsiębiorców. Nie ogranicza to jednak im możliwości skorzystania z wyższej podstawy wymiaru składek. Od osoby prowadzącej działalność gospodarczą zależy, czy skorzysta z prawa do opłacania składek od minimalnej podstawy 30%, czy też będzie je opłacać od zadeklarowanej wyższej podstawy”.

Natomiast Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z 19.05.2022 r., sygn. akt III AUa 413/21, stwierdził:

„Przepis art. 18a u.s.u.s. wprowadza domniemanie ustawowe, polegające na fikcji prawnej rezygnacji przez ubezpieczonego z niższej podstawy wymiaru składek, na rzecz wyższej podstawy, w sytuacji zadeklarowania kwoty wyższej niż obowiązująca ubezpieczonego najniższa podstawa wymiaru. Dodatkowo ustawodawca wraz z tym domniemaniem powiązał wykluczenie możliwości dokonania korekty za miesiąc, w którym zadeklarowano wyższą podstawę wymiaru składek. Czyli skutkiem prawnym przyjętego domniemania, jest niedopuszczalność korekty zadeklarowanej wyższej podstawy wymiaru składek w oparciu o przepisy formalne. Zatem wskazana norma prawna wprost definiuje konsekwencje, które sąd ma wyprowadzić z ustalonych okoliczności faktycznych. Konstrukcja prawna przepisu jest więc oparta na domniemaniu ustanowionym przez prawo, które wiąże sąd, ale nie jest to domniemanie prawne niewzruszalne i może być obalone, ponieważ ustawa nie wyłącza dowodu przeciwnego. Ustawodawca nie dokonał zastrzeżenia niewzruszalności domniemania, zatem płatnik może wykazać okoliczność przeciwną i tym samym obalić domniemanie. Oznacza to obowiązek płatnika udowodnienia, że rzeczywiście nie miał woli rezygnacji z ustalenia podstawy wymiaru składek w kwocie najniższej na rzecz wyższej podstawy, mimo że zadeklarował kwotę wyższą niż obowiązująca go najniższa podstawa wymiaru”.

Powyższy pogląd jest konsekwencją tego, że w przypadku, gdy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi zadeklarowana kwota, zadeklarowanie przez ubezpieczonego kwoty wyższej niż obowiązująca go najniższa podstawa wymiaru składek oznacza rezygnację z ustalenia podstawy wymiaru składek w kwocie najniższej i nie podlega korekcie przez ubezpieczonego za miesiąc, w którym zadeklarował wyższą kwotę podstawy wymiaru składek (art. 18 ust. 8a u.s.u.s.).

W świetle powyższego można by próbować stać na stanowisku, że z małego ZUS-u można zrezygnować w każdym czasie.

Zatem zgodnie z pierwszym poglądem przed upływem 24-miesięcznego okresu trwania małego ZUS-u jak najbardziej można przejść na zwykły ZUS z podwyższoną podstawą do obliczenia składek.

Jednakże również w świetle powyższego należy przyjąć, że jeżeli przedsiębiorca w okresie 24 miesięcy kalendarzowych, o których mowa w art. 18a ust. 1 u.s.u.s., spełnia warunki do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych warunkach określone w art. 18a u.s.u.s., możliwości opłacania składek na tych warunkach nie pozbawia go omyłkowe „przerejestrowanie” w ZUS z kodu 05 70 XX na kod 05 10 XX. Przepisy u.s.u.s. nie dają bowiem podstaw do przyjęcia, że takie omyłkowe „przerejestrowanie” może być traktowane jako rezygnacja z możliwości opłacania składek na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych warunkach. Jeżeli jednak pomimo tego, że przedsiębiorca spełniał warunki określone w art. 18a u.s.u.s., zadeklarował podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyższą niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę, zasadniczo korekta tej podstawy wymiaru jest wykluczona.

Ubezpieczenie chorobowe i interpretacja ZUS-u

Jednocześnie wskazuję, że sam fakt zmiany kodu będącego podstawą do zgłoszenia ZUS nie powoduje ponownego rozpoczęcia biegu terminu nabycia uprawnień z ubezpieczenia chorobowego, o ile przerwa pomiędzy tymi zgłoszeniami nie będzie przekraczała 30 dni.

Zatem z uwagi na brak jednolitego stanowiska w kwestii możliwości rezygnacji, a tym bardziej ewentualnego powrotu do ubezpieczenia społecznego na preferencyjnych warunkach rekomendowałabym wystąpienie z wnioskiem o wydanie indywidualnej decyzji w zakresie podlegania określonemu ubezpieczeniu. Wówczas otrzyma Pani wiążącą informację, w jakich okresach powinna podlegać Pani określonym ubezpieczeniom ze wskazaniem konkretnych kodów zgłoszeniowych.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - Dz.U. 1998 nr 137 poz. 887
2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 26 luty 2020 r., sygn. akt III AUa 595/19
3. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 maja 2022 r., sygn. akt III AUa 413/21

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.