Autor: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Jestem inwalidą od 1992 r. Rentę wyrównawczą wypłaca mi jeden z zakładów ubezpieczeniowych. Nie mogę dostarczyć ubezpieczycielowi informacji o obecnych zarobkach, ponieważ zmienił się właściciel wykonywanej pracy i nie mam z nim kontaktu. Zwróciłem się do ubezpieczyciela, a ten dziwnym sposobem wyliczył waloryzację mojej renty – „w związku z zamknięciem dotychczasowego miejsca pracy za podstawę wyliczenia przyjęto roczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych za lata 2018 i 2019”. To była waloryzacja za 2020 r. – o połowę mniejsza od waloryzacji renty ZUS. W jaki sposób powinna być wyliczona waloryzacja renty wyrównawczej?
Na wstępie wskazuję, że renta wyrównawcza jest świadczeniem o charakterze odszkodowawczym wypłacanym periodycznie, mającym skompensować uszczerbek na zdrowiu (szkodę na osobie) spowodowany działaniem innej osoby, np. pracodawcy, który nie zapewnił pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, w wyniku czego doznał on wypadku. Podstawy jej wypłaty wynikają z przepisów prawa cywilnego.
Niemniej jednak w świetle obowiązujących przepisów należy wskazać, że nie ma ustalonych ustawowo wskaźników, tak jak to jest w przypadku świadczeń wypłacanych przez ZUS. Konieczne jest zatem skorzystanie z innych kryteriów. Wskazuję zatem, że w przypadku renty wyrównawczej podstawą do jej waloryzacji może być m.in. wskaźnik wzrostu minimalnego wynagrodzenia, które co roku ulega podwyższeniu. Jednak nie jest to reguła i do waloryzacji renty wyrównawczej można przyjąć również inne kryteria.
Nadto zaznaczam, że waloryzacja to zasada prawna, która określa, że w razie zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, wierzyciel powinien otrzymać równowartość ekonomiczną (wyższą lub niższą) wierzytelności z chwili jej powstania. Zatem waloryzacja ma na celu takie wyliczenie renty, aby uwzględniała zarówno sytuację poszkodowanego sprzed wypadku, jak i również brała pod uwagę jego faktyczne hipotetyczne wynagrodzenie. Natomiast w momencie zmiany siły nabywczej pieniądza, aby wysokość świadczenia uwzględniała również takie zmiany.
Podstawą prawną dokonania takiej waloryzacji jest art. 907 § 2 Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.). Ponieważ „Renta zasądzona na podstawie art. 444 § 2 k.c. jest świadczeniem z istoty swej niepieniężnym, tzn. źródło, z którego wynika obowiązek tego świadczenia, ma charakter niepieniężny. W tej sytuacji do renty zasądzonej na podstawie art. 444 § 2 k.c. nie ma zastosowania klauzula waloryzacyjna, jako że odnosi się ona tylko do zobowiązań pieniężnych sensu stricto. Waloryzacji takiej renty dokonuje się zatem na podstawie art. 907 § 2 k.c., gdyż jej celem jest wyrównanie doznanych szkód o charakterze trwałym, przejawiających się w zwiększeniu stałych potrzeb” (wyr. SA w Gdańsku z dnia 21 grudnia 2016 r., sygn. akt I ACa 367/16).
Zgodnie z art. 907 § 2 K.c. „Jeżeli obowiązek płacenia renty wynika z ustawy, każda ze stron może w razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie”.
Wobec powyższego ma Pan prawo domagać się podwyższenia (waloryzacji) renty. Niemniej jednak to na Panu spoczywa obowiązek wykazania, jaka kwota obecnie jest odpowiednia, a także udowodnienie, że taka zmiana stosunków rzeczywiście miała miejsce.
Podsumowując, jeśli nie jest Pan w stanie udokumentować podstaw żądania podwyższenia renty wyrównawczej, ubezpieczyciel rozpatruje Pana żądanie waloryzacji renty wyrównawczej na podstawie posiadanych przez siebie dokumentów. Dopiero gdy wykaże Pan, że zasadnym jest dokonanie waloryzacji i udowodni Pan kwotę, o jaką renta powinna być zwaloryzowana, będzie można skutecznie domagać się takiej kwoty przy waloryzacji renty, jaką Pan wskaże.
Nie mają tu natomiast zastosowania zasady waloryzacji rent i emerytur otrzymywanych od organów rentowych, bowiem tam stosuje się inne przepisy. W przypadku renty wyrównawczej zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego i na ich podstawie należy również dokonywać waloryzacji takiej renty.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika