Niepodjęcie działalności gospodarczej a składki ZUS po latach

Autor: Izabela Nowacka-Marzeion

Przed 9 laty zarejestrowałem w urzędzie miasta jednoosobową działalność gospodarczą. Nie zarejestrowałem jej jednak w ZUS. Sprawy tak się potoczyły, że była to pierwsza i zarazem ostatnia czynność w ramach tej działalności. Faktycznie firma nie ruszyła, nie uzyskała żadnego przychodu, a ja niedługo po tym wyjechałem z kraju. Niestety jej nie wyrejestrowałem. Ostatnio dowiedziałem się, że pomimo że firma nie jest zarejestrowana w ZUS-ie, to podobno wciąż jestem zobowiązany do uiszczania składek, także za te 9 lat. Planuję powrót do kraju i wolałbym to wyjaśnić. Zadzwoniłem do ZUS z pytaniem, czy zalegam ze składkami i podałem NIP; okazało się, że nie mają go w swoim rejestrze. Wciąż jednak nie jestem w 100% pewny, czy problem jest rozwiązany i czy rzeczywiście nic nie zalegam w ZUS. Po powrocie do kraju zamierzam wyrejestrować firmę. Czy urząd miejski będzie informował ZUS o tym fakcie?

Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Niepodjęcie działalności gospodarczej a składki ZUS po latach

Czy urząd miejski będzie informował ZUS o wyrejestrowaniu firmy?

Niestety sprawa nie wygląda kolorowo, ale nie jest beznadziejna. Najpierw należy sprawdzić, czy w ogóle działalność jest jeszcze zarejestrowana, czy nie. Być może została wykreślona z urzędu.

Odpowiedź na Pańskie pytanie, czy urząd miejski będzie informował ZUS o wyrejestrowaniu firmy, jest twierdząca. Gdy złoży Pan wniosek o wykreślenie, ZUS automatycznie otrzyma informację.

Przede wszystkim składając wniosek należy wnioskować o uchylenie decyzji w sprawie zarejestrowania działalności gospodarczej wstecz. Zostanie Pan wezwany do złożenia wyjaśnień.

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Rejestracja firmy i wyjazd za granicę bez wyrejestrowania działalności i bez opłacania składek do ZUS

Warto więc podeprzeć się argumentami, że wyjechał Pan za granicę, że firma nigdy nie podjęła działalności, nie przynosiła dochodów, nie były wykonywane żadne czynności w związku z tą działalnością.

Tak czy owak ZUS przeprowadzi postępowanie. Proszę napisać w wyjaśnieniach, iż nie prowadził Pan działalności ani żadnej innej czynności w jej ramach. Może pan bronić się poniższymi argumentami:

Udokumentowana i usprawiedliwiona przerwa w faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej, uzasadniająca zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe ubezpieczonych z innych tytułów, uzasadniałaby, uwzględniając treść art. 2a ustawy, zwolnienie przedsiębiorcy z obowiązku opłacania składek za okresy tych przerw.

Tak więc w konkluzji należy stwierdzić, że wykreślenie wpisu pozarolniczej działalności gospodarczej z ewidencji lub odnotowanie przerwy w jej prowadzeniu powoduje zawsze – na stałe lub okresowo – ustanie obowiązku ubezpieczenia.

Według ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej („działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy jest działalność wytwórcza, budowlana, handlowa i usługowa, prowadzona w celach zarobkowych i na własny rachunek podmiotu prowadzącego taką działalność”), jak i ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej („działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły”) – dla przyjęcia prowadzenia działalności gospodarczej nie wystarcza stwierdzenie faktu istnienia wpisu w ewidencji działalności gospodarczej.

Zobacz również: Ile lat wstecz ZUS może skontrolować zwolnienie lekarskie?

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Niedokonywanie jakichkolwiek czynności w ramach działalności gospodarczej

Niedokonywanie jakichkolwiek czynności w ramach działalności gospodarczej dowodzi jej nieprowadzenia, a co za tym idzie – brak obowiązku podlegania ubezpieczeniu społecznemu w ZUS, gdyż podleganie ubezpieczeniu związane jest z prowadzeniem działalności gospodarczej, a nie z wpisem w ewidencji. Pogląd taki znajduje uzasadnienie w wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 11 stycznia 2005 r. I UK 105/2004, w którym stwierdzono, że zgłoszenie faktycznego zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej (mimo niewykreślenia wpisu z ewidencji) może prowadzić do ustania obowiązku ubezpieczenia w przypadku rzeczywistego zaistnienia przerwy w prowadzeniu tej działalności. Przyjąć więc należy, że możliwe jest przerywanie prowadzenia zaewidencjonowanej działalności gospodarczej. Takie stanowisko potwierdzają:

  • Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 11 stycznia 2005 r. I UK 105/2004 OSNP 2005/13, poz. 198: Wykreślenie wpisu pozarolniczej działalności gospodarczej z ewidencji lub odnotowanie przerw w jej prowadzeniu powoduje – na stałe lub okresowo – ustanie obowiązku ubezpieczenia. Zgłoszenie faktycznego zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej tylko w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych może prowadzić do ustania obowiązku ubezpieczenia w przypadku rzeczywistego zaistnienia przerwy w prowadzeniu tej działalności.
  • A także wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z roku 2005 I UK 285/2004 „Gazeta Prawna” 2005/119, str. 21: Może nie być obowiązku płacenia składek do ZUS w przypadku ustalenia, że osoba prowadząca działalność gospodarczą zgłasza przerwy w działalności, które powodują rzeczywiste wyłączenie okresów podlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.
    Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›

Wykreślenie działalności gospodarczej z datą wsteczną

Zatem podsumowując: normalnie wykreśla się działalność z dniem złożenia stosownego wniosku. Jeśli zaś nie była ona wykonywana, może zostać wyjątkowo, po przeprowadzeniu postępowania, wykreślona z datą wsteczną – z dniem zarejestrowania. Jak tylko będzie Pan mógł, proszę złożyć wniosek o wykreślenie działalności wstecz.

W ostateczności – jeśli ZUS naliczy składki – może Pan wnioskować o rozłożenie ich na raty. Raczej ich nie umorzy, ale może rozłożyć na raty.

Zgodnie z art. 29 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych:

„1. Ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie Zakład może na wniosek dłużnika odroczyć termin płatności należności z tytułu składek oraz rozłożyć należność na raty, uwzględniając możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych. Odroczenie terminu płatności może dotyczyć jedynie należności finansowanej przez płatnika składek.

1a. Odroczenie terminu płatności należności z tytułu składek oraz rozłożenie należności na raty następuje w formie umowy.

2. Od składek, które rozłożono na raty, nie nalicza się odsetek za zwłokę począwszy od następnego dnia po dniu wpływu wniosku o udzielenie tych ulg.

3. Jeżeli dłużnik nie spłaci w terminie ustalonych przez Zakład rat, pozostała kwota staje się natychmiast wymagalna wraz z odsetkami za zwłokę naliczonymi na zasadach określonych w ustawie – Ordynacja podatkowa.

4. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, Zakład ustala opłatę prolongacyjną na zasadach i w wysokości przewidzianej w ustawie – Ordynacja podatkowa dla podatków stanowiących dochód budżetu państwa”.

Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›

Zaległości w opłacie składek do ZUS

Przepis art. 24 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje fakultatywność nałożenia opłaty dodatkowej, której celem jest zlikwidowanie zaległości w opłacie składek. Przepis ten nie wymienia okoliczności, którymi winien się kierować organ ubezpieczenia społecznego, podejmując decyzję o wymierzeniu opłaty i jej wysokości, i jest oparty na konstrukcji uznania administracyjnego. Wysokość opłaty dodatkowej nie powinna być jednak obciążeniem na tyle dużym, by podważyła możliwość dalszego prowadzenia działalności stanowiącej podstawę do objęcia ubezpieczeniem społecznym, a jedynie poprzez dolegliwość finansową skłaniała płatnika do uregulowania zaległości w opłacaniu składek i powstrzymywała przed dopuszczeniem do takiej sytuacji w przyszłości. 2. Z uwagi na istnienie art. 29 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych brak środków finansowych na koncie firmy nie może stanowić podstawy do odstąpienia od opłaty dodatkowej w świetle art. 24 ust. 1 tejże ustawy.

Jeśli chodzi o składki preferencyjne – to wszystko zależy od dokumentów zgłoszeniowych, do których złożenia zostanie Pan zobligowany.

Szkoda, że tak późno zainteresował się Pan sprawą, bowiem nie skorzysta Pan już z abolicji (bo ta była w stosunku do składek do 2009 r.). Wnioski można było składać do 15 stycznia 2015 r.

Zobacz również: Świadczenie usług na rzecz byłego pracodawcy

Przykłady

„Zapomniana kwiaciarnia”

Pani Anna w 2010 roku, pod wpływem impulsu, zarejestrowała działalność gospodarczą – kwiaciarnię. Z powodu trudności ze znalezieniem odpowiedniego lokalu i braku funduszy na start, nigdy jej nie otworzyła. Zaniechawszy dalszych działań, zapomniała o formalnościach. W 2024 roku, starając się o kredyt hipoteczny, dowiedziała się, że wciąż figuruje jako przedsiębiorca. Kontakt z ZUS ujawnił potencjalne zaległości w składkach za 14 lat. Pani Anna, nie mając żadnych dowodów na nieprowadzenie działalności (np. brak faktur, umów najmu), stanęła przed koniecznością udowodnienia, że działalność nigdy nie ruszyła, co okazało się trudne i stresujące.

 

„Sezonowa budka z lodami, która nigdy nie stanęła”

Pan Janusz w 2018 roku, zainspirowany letnim klimatem, zarejestrował działalność sezonową – sprzedaż lodów. Z uwagi na niekorzystną pogodę w tamtym sezonie, budka z lodami nigdy nie została otwarta. Pan Janusz, przekonany, że skoro nie zarobił ani grosza, to nie ma żadnych zobowiązań, nie podjął żadnych kroków w kierunku wyrejestrowania działalności. Po kilku latach, planując założenie nowej firmy, natknął się na informację o wciąż istniejącym wpisie. Dzięki zachowanym dowodom, takim jak brak zakupu towarów, brak umów z dostawcami, pan Janusz zdołał udowodnić w ZUS, że działalność nigdy nie była faktycznie prowadzona, unikając tym samym spłaty zaległych składek.

 

„Internetowy sklep bez strony”

Pan Piotr w 2015 roku zarejestrował działalność e-commerce, planując sprzedaż odzieży przez internet. Z powodu braku umiejętności technicznych i problemów z pozyskaniem dostawców, sklep internetowy nigdy nie powstał. Pan Piotr, nieświadomy konsekwencji, nie wyrejestrował działalności. W 2023 roku, po otrzymaniu wezwania z ZUS, okazało się, że teoretycznie zalega ze składkami za 8 lat. Pan Piotr, na szczęście, posiadał korespondencję z potencjalnymi dostawcami, z której wynikało, że nie doszło do żadnych transakcji handlowych. To pozwoliło mu na udowodnienie w ZUS, że działalność nigdy nie była faktycznie prowadzona.

Podsumowanie

Niezależnie od tego, czy działalność gospodarcza faktycznie ruszyła, czy pozostała jedynie na papierze, formalne jej wyrejestrowanie jest kluczowe, by uniknąć problemów z ZUS w przyszłości. Brak faktycznego prowadzenia działalności nie zwalnia automatycznie z potencjalnych roszczeń ZUS, dlatego zgromadzenie dowodów na nieprowadzenie działalności i złożenie wniosku o wyrejestrowanie z datą wsteczną (jeśli to możliwe) jest najbezpieczniejszym rozwiązaniem. W razie problemów z ZUS warto skorzystać z możliwości rozłożenia ewentualnych zaległości na raty.

Oferta porad prawnych

Potrzebujesz pomocy w uregulowaniu kwestii związanych z niepodjętą działalnością gospodarczą i ZUS? Oferujemy kompleksowe porady prawne online, dzięki którym uzyskasz profesjonalną analizę Twojej sytuacji. Opisz problem w formularzu.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - Dz.U. 1998 nr 137 poz. 887
2. Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 11 stycznia 2005 r. I UK 105/2004

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny