Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Od lat 80. do dnia przejścia na emeryturę, tj. w 2022 r., pracowałam w jednej firmie. Firma ta należała do struktury PKP do 2001 r. i do tego czasu przysługiwał mi ekwiwalent pieniężny za deputat węglowy. Po wydzieleniu firmy z PKP ekwiwalent został włączony do wynagrodzenia, co potwierdzają dokumenty. ZUS nie przyznał mi jednak ekwiwalentu za deputat węglowy do emerytury. W kwietniu 2022 r. złożyłam wniosek do ZUS-u o ponowne przeliczenie emerytury, do którego dołączyłam pismo z kadr firmy, które potwierdza pobieranie ekwiwalentu. W lutym 2023 r. zostałam poinformowana, że ZUS nie zrobi nic w mojej sprawie, tzn. nie odpowie i nie przyzna ekwiwalentu. Czy mam szansę otrzymać ten ekwiwalent?
Sąd Najwyższy w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych podjął uchwałę, w której uznał, że „pobieranie emerytury z art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wyłącza możliwość nabycia przez byłego pracownika kolejowego prawa do deputatu węglowego w formie ekwiwalentu pieniężnego. Nie jest emeryturą powstałą z tytułu jakiegokolwiek zatrudnienia, w tym dającą prawo do deputatu, lecz z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego”. Prawo do deputatu węglowego nie przysługuje emerytowi lub renciście, jeżeli nie przysługiwało mu w okresie zatrudnienia, z tytułu którego powstało prawo do emerytury lub renty.
Sąd Najwyższy w Izbie Pracy podjął uchwałę, w której uznał, że „pobieranie emerytury z art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wyłącza możliwość nabycia przez byłego pracownika kolejowego prawa do deputatu węglowego w formie ekwiwalentu pieniężnego”. Nie jest emeryturą powstałą z tytułu jakiegokolwiek zatrudnienia, w tym dającą prawo do deputatu, lecz z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego.
Jeżeli przyznanie emerytury nastąpiło na podstawie zatrudnienia kolejowego, wówczas prawo do tego deputatu przysługuje. Artykuł 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie spełnia tego warunku, bo nie jest związany ze stażem pracy na kolei. Jeśli ZUS wypłaca emeryturę na zasadach ogólnych po osiągnięciu 65 lat, nie należy się ekwiwalent pieniężny za deputat węglowy. Zobacz: uchwała trzech sędziów Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN z 6 grudnia 2022 r., sygn. akt III UZP 7/22.
Pan Jan, emerytowany kolejarz
Pan Jan pracował na kolei od 1975 do 2020 roku. Przez cały okres zatrudnienia otrzymywał deputat węglowy w naturze. Po przejściu na emeryturę, ZUS automatycznie doliczył mu ekwiwalent pieniężny za ten deputat do emerytury, ponieważ jego emerytura była bezpośrednio związana z zatrudnieniem na kolei. W tym przypadku, zgodnie z orzecznictwem, pan Jan ma pełne prawo do otrzymywania tego ekwiwalentu.
Pani Anna, była pracownica firmy wydzielonej z PKP
Pani Anna, podobnie jak osoba opisana we wstępie, pracowała w firmie, która do 2001 roku należała do PKP. Otrzymywała ekwiwalent za deputat węglowy, który po wydzieleniu firmy został włączony do wynagrodzenia. Emeryturę otrzymała na podstawie ogólnych przepisów, po osiągnięciu wieku emerytalnego. ZUS odmówił jej doliczenia ekwiwalentu do emerytury. W tej sytuacji, zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego (sygn. akt III UZP 7/22), pani Anna prawdopodobnie nie ma prawa do tego świadczenia, ponieważ jej emerytura nie wynika bezpośrednio z zatrudnienia na kolei, a z osiągnięcia wieku emerytalnego. Fakt, że ekwiwalent był wcześniej wliczany do wynagrodzenia, nie ma tu decydującego znaczenia.
Pan Piotr, pracownik administracyjny na kolei
Pan Piotr pracował na kolei na stanowisku administracyjnym, nigdy nie był bezpośrednio zatrudniony przy pracach związanych z eksploatacją węgla i nigdy nie otrzymywał deputatu węglowego. Po przejściu na emeryturę, złożył wniosek o doliczenie ekwiwalentu. ZUS odmówił. W tym przypadku odmowa jest uzasadniona, ponieważ pan Piotr nigdy nie nabył prawa do deputatu węglowego w trakcie zatrudnienia, co jest warunkiem koniecznym do otrzymywania ekwiwalentu po przejściu na emeryturę.
Prawo do ekwiwalentu za deputat węglowy po przejściu na emeryturę zależy od bezpośredniego związku emerytury z zatrudnieniem na kolei, gdzie deputat był faktycznie pobierany. Emerytura przyznana na podstawie ogólnych przepisów, nawet po pracy w firmie związanej z koleją, zazwyczaj nie uprawnia do tego świadczenia. Kluczowe jest więc, czy emerytura wynika ze stażu pracy na kolei, czy z osiągnięcia wieku emerytalnego.
Potrzebujesz pomocy w sprawie doliczenia ekwiwalentu za deputat węglowy do emerytury? Zastanawiasz się, czy przysługuje Ci to świadczenie? Oferujemy profesjonalne porady prawne w zakresie prawa emerytalnego i ubezpieczeń społecznych. Opisz problem w formularzu.
1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
2. Uchwała trzech sędziów Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN z 6 grudnia 2022 r., sygn. akt III UZP 7/22
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika