Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Prowadzę firmę budowlaną zarejestrowaną w Polsce. W między czasie wykonywałem usługi na terenie Szwecji. Ostatni kontrahent zlecający mi wykonanie usługi w momencie rozliczenia zażądał druku A1 z ZUS-u. Takiego druku nie posiadam. Jestem firmą jednoosobową. Czy brak druku A1 ma wpływ na niewypłacenie mi należnej kwoty przez mojego kontrahenta?
Druk A1 stanowi potwierdzenie polegania terytorialnie pod ubezpieczenie społeczne i zdrowotne w Polsce. Nie ma nic wspólnego z wysokością Pana wynagrodzenia, bo rozumiem, że rozlicza się Pan fakturą.
Pracownik lub przedsiębiorca, który wykonuje pracę lub działalność w innym kraju Unii Europejskiej a chciałby podlegać ubezpieczeniom w Polsce musi uzyskać z oddziału ZUS poświadczone zaświadczenie A1. Zgodnie z zasadą koordynacji ubezpieczeń w UE osoby podlegają ubezpieczeniom w tym kraju, w którym pracują (lub wykonują działalność). Zgodnie z art. 12 ust. 2 rozporządzenia 883/2004 osoba, która normalnie wykonuje działalność jako osoba pracująca na własny rachunek w państwie członkowskim, a która udaje się, by wykonywać podobną działalność w innym państwie członkowskim, nadal podlega ustawodawstwu pierwszego państwa członkowskiego, pod warunkiem że przewidywany czas takiej pracy nie przekracza 24 miesięcy.
Rozporządzenie wykonawcze 987/2009 precyzuje zasady podlegania ubezpieczeniom w dotychczasowym państwie przedsiębiorców, którzy przejściowo zamierzają wykonywać działalność w drugim państwie.
Zgodnie z art. 14 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego określenie „która normalnie wykonuje działalność jako osoba pracująca na własny rachunek” odnosi się do osoby, która zwykle prowadzi znaczną część działalności na terytorium państwa członkowskiego, w którym ma swoją siedzibę. W szczególności osoba taka musi już prowadzić działalność od pewnego czasu przed dniem, od którego zamierza skorzystać z przepisów tego artykułu, oraz, w każdym okresie prowadzenia tymczasowej działalności w innym państwie członkowskim, musi nadal spełniać w państwie członkowskim, w którym ma siedzibę, wymogi konieczne do prowadzenia działalności pozwalające na jej ponowne podjęcie po powrocie.
Do celów stosowania art. 12 ust. 2 rozporządzenia podstawowego kryterium stosowanym do określenia, czy działalność, którą osoba pracująca na własny rachunek wyjeżdża prowadzić do innego państwa członkowskiego, jest „podobna” do normalnie prowadzonej działalności na własny rachunek, jest rzeczywisty charakter działalności, a nie zakwalifikowanie jej przez to inne państwo członkowskie jako praca najemna lub praca na własny rachunek.
Zobacz również: Ubezpieczenie w pracy za granicą
Powyższe przepisy dopuszczają więc, że przedsiębiorca, który ma zarejestrowaną działalność w Polsce, może wykonywać tę działalność w innym państwie UE i przez okres 24 miesięcy może podlegać ubezpieczeniom w Polsce. Należy przy tym spełnić dwa warunki podstawowe:
Przepisy powyższe są dość mało precyzyjne, w praktyce pozostawiają sporo miejsca do interpretacji. Szczegółowa interpretacja postanowień rozporządzeń 883/2004 oraz 987/2009 zawarta została w nowych decyzjach i zaleceniach Komisji Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego. Wykładnia art. 12 rozporządzenia podstawowego zawarta jest w Decyzji Nr A2 z 12 czerwca 2009 r.
Zgodnie z decyzją spełnienie wymogów w państwie członkowskim, w którym dana osoba ma siedzibę w zakresie prowadzenia „znacznej części działalności”, ocenia się na podstawie kryteriów takich, jak:
Oczywiście nie jest wymagane spełnienie każdego z tych warunków, wymienione one zostały przykładowo jako warunki, które potwierdzać mają, że przedsiębiorca rzeczywiście prowadzi działalność w kraju siedziby. Spełnienie tego warunku w praktyce oceniane będzie indywidualnie przez inspektorat ZUS decydujący o potwierdzeniu formularza E 101 (zgodnie z nowymi przepisami formularze E 101 zastąpione zostaną formularzami A1 – w okresie przejściowym ZUS potwierdza formularze E 101).
Jeśli wystawił Pan fakturę za usługę – kraj ubezpieczenia nie ma znaczenia. Jeśli umowa opiewa na pokrycie kosztów ubezpieczeń społecznych – oczywiście zleceniodawca może żądać takiego potwierdzenia.
Zobacz również: Zaświadczenie a1 ZUS
Usługi budowlane w Niemczech
Pan Jan, właściciel małej firmy remontowej z Polski, otrzymał zlecenie na wykończenie wnętrz w mieszkaniu w Berlinie. Praca miała potrwać 3 miesiące. Przed wyjazdem Pan Jan nie wystąpił o druk A1 z ZUS-u. Po zakończeniu zlecenia, niemiecki kontrahent poprosił o ten dokument w celu rozliczenia podatków i składek. Pan Jan, nie posiadając druku A1, musiał wyjaśniać sytuację i udowadniać, że składki na ubezpieczenia społeczne odprowadza w Polsce. Choć ostatecznie otrzymał zapłatę, cała procedura rozliczeniowa znacznie się wydłużyła i była stresująca. Ten przykład pokazuje, że brak druku A1 może skomplikować rozliczenia z zagranicznym kontrahentem, nawet jeśli nie uniemożliwia wypłaty wynagrodzenia.
Praca jako programista w Holandii
Pani Anna, programistka freelancerka z Polski, podpisała umowę z holenderską firmą na zdalne wykonywanie zadań przez 6 miesięcy. Przed rozpoczęciem współpracy Pani Anna złożyła wniosek o druk A1 w ZUS-ie i go otrzymała. Dzięki temu, holenderski pracodawca nie miał wątpliwości co do jej statusu ubezpieczeniowego i nie potrącał składek na ubezpieczenia społeczne w Holandii. Pani Anna mogła spokojnie pracować, mając pewność, że jej składki są opłacane w Polsce. Ten przykład ilustruje, jak druk A1 ułatwia współpracę z zagranicznymi firmami i eliminuje potencjalne problemy związane z ubezpieczeniami.
Kierowca transportu międzynarodowego
Pan Piotr jest kierowcą ciężarówki w firmie transportowej z siedzibą w Polsce. Regularnie jeździ w trasy po całej Europie. Firma Pana Piotra zadbała o uzyskanie dla niego druku A1. Podczas kontroli drogowej w Francji, inspektorzy poprosili o okazanie dokumentów potwierdzających legalność zatrudnienia i opłacanie składek. Dzięki posiadanemu drukowi A1, Pan Piotr uniknął problemów i mógł kontynuować trasę bez opóźnień. Ten przykład pokazuje, jak ważny jest druk A1 w przypadku zawodów związanych z częstym przekraczaniem granic i kontrolami służb.
Druk A1 jest kluczowym dokumentem dla osób pracujących lub prowadzących działalność w krajach UE/EOG i Szwajcarii, potwierdzającym podleganie ubezpieczeniom społecznym w Polsce. Jego posiadanie ułatwia współpracę z zagranicznymi kontrahentami, eliminuje problemy z rozliczeniami i kontrolami, choć zazwyczaj brak druku A1 nie uniemożliwia wypłaty wynagrodzenia, to może znacząco skomplikować formalności. Dlatego warto zadbać o jego uzyskanie przed wyjazdem za granicę.
Potrzebujesz porady prawnej w zakresie prawa pracy, ubezpieczeń społecznych, delegowania pracowników za granicę, uzyskiwania druków A1 lub innych kwestii związanych z pracą za granicą? Oferujemy profesjonalne porady prawne online, dostosowane do Twojej indywidualnej sytuacji.
1. Rozporządzenie 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
