Renta rodzinna po byłym mężu

Renta rodzinna po zmarłym byłym małżonku

Na wstępie warto wyjaśnić, że zgodnie z art. 65 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń.

W kręgu osób uprawnionych do renty rodzinnej znajduje się rozwiedziona małżonka, o ile spełnia następujące warunki:

• w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy albo
• wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole – 18 lat życia, lub sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej,
  albo
• osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy nie później niż w ciągu 5 lat od śmierci męża lub od zaprzestania wychowywania ww. dzieci wnuków lub rodzeństwa (art. 70 ust. 1, 3 ustawy),
• w chwili śmierci męża posiadała prawo do alimentów z jego strony.

Zobacz również: Renta rodzinna a działalność gospodarcza

Brak prawa do alimentów a renta rodzinna dla byłej małżonki

Z wyjątkiem posiadania prawa do alimentów niewątpliwie spełnia Pani wymienione warunki, gdyż osiągnęła Pani wiek 50 lat oraz nie minął jeszcze okresie 5 lat od śmierci małżonka. Kwestia posiadania prawa do alimentów wymaga natomiast szerszej analizy prawnej.

Dotychczas dodatkowym warunkiem uzyskania prawa do renty rodzinnej było posiadanie w dniu śmierci męża prawa do alimentów z jego strony ustalonego wyrokiem lub ugodą sądową (art. 70 ust. 3 ustawy). Jednakże na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 13 maja 2014 r. sygn. akt SK 61/13 wskazany przepis został uznany za niezgodny z Konstytucją w zakresie, w jakim ograniczał uprawnienie do renty rodzinnej wyłącznie do przypadku, gdy alimenty były zasądzone wyrokiem lub ugodą sądową.

Nadal jednak warunkiem otrzymania renty rodzinnej przez rozwiedzioną małżonkę jest posiadanie prawa do alimentów ze strony męża w chwili jego śmierci. Prawo do alimentów może przysługiwać rozwiedzionemu małżonkowi tylko wtedy, gdy wskutek rozwodu doszło do istotnego pogorszenia jego sytuacji majątkowej, a współmałżonek został uznany w wyroku orzekającym rozwód za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Ewentualnie małżonek ma prawo do alimentów, jeżeli nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i znajduje się w niedostatku (art. 60 § 1-2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

W przypadku orzeczenia rozwodu z winy drugiego małżonka dla istnienia prawa do alimentów istotne jest zatem to, czy małżonek znajdował się w niedostatku, bądź czy wskutek rozwodu doszło do pogorszenia sytuacji majątkowej. Przy czym prawo do alimentów wynika nie tylko z ugody sądowej lub wyroku, ale także z umowy zawartej pomiędzy uprawnionym a zobowiązanym do alimentów. Umowa może być również zawarta w formie dorozumianej, o czym może świadczyć fakt przekazywania dobrowolnych wpłat pieniężnych na Pani rzecz (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 16 września 2015 r. III AUa 987/15).

Zobacz również: Renta rodzinna a drugie małżeństwo

Alimenty do rąk własnych byłej małżonki a renta rodzinna po śmierci byłego męża

Niestety fakt, że dysponuje Pani jedynie dwoma potwierdzeniami przelewu, może utrudnić uzyskanie renty rodzinnej. Na tej podstawie ZUS prawdopodobnie odmówi przyznania renty, twierdząc, że nie posiadała Pani prawa do alimentów ze strony byłego męża. Może również zakwestionować fakt znajdowania się przez Panią w niedostatku lub istotnego pogorszenia sytuacji majątkowej po rozwodzie.

W takim przypadku otwiera się jednak możliwość odwołania się od niekorzystnej decyzji ZUS do sądu ubezpieczeń społecznych. Dlatego powinna Pani w pierwszej kolejności złożyć wniosek do ZUS o przyznanie renty rodzinnej, a następnie po otrzymaniu decyzji odmownej odwołać się do sądu ubezpieczeń społecznych w terminie miesiąca od dnia otrzymania decyzji (art. 477⁹ § 1 Kodeksu postępowania cywilnego). Sąd może zaś w wyniku odwołania zmienić decyzję ZUS i przyznać Pani prawo do renty od dnia złożenia wniosku (art. 477¹⁴ § 1-2 Kodeksu postępowania cywilnego).

ZUS odmawia prawa do renty rodzinnej rozwiedzionej wdowie - jak się odwołać?

Co istotne, w trakcie postępowania sądowego może Pani skorzystać z dowodów, takich jak zeznania świadków. Z tego względu w odwołaniu należy złożyć wniosek w charakterze świadków osób, które mogą potwierdzić fakt regularnego wykonywania obowiązku alimentacyjnego, ale także fakt znajdowania się przez Panią w niedostatku lub istotnego pogorszenia Pani sytuacji majątkowej wskutek rozwodu. Świadkami mogą być np. Pani córki.

Wnioski o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków powinny być złożone według następującego schematu:

„Wnoszę o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków:

1. imię i nazwisko, adres zamieszkania,

2. imię i nazwisko, adres zamieszkania,

3. …,

powyższe na okoliczność:

– dobrowolnego i stałego wykonywania obowiązku alimentacyjnego przez byłego męża na moją rzecz, a w konsekwencji posiadania przeze mnie prawa do alimentów ze strony byłego małżonka w momencie jego śmierci,

– znajdowania się przeze mnie w stanie niedostatku w chwili śmierci męża / istotnego pogorszenia mojej sytuacji majątkowej wskutek rozwodu.”

Orzeczenie sądu zapadnie po analizie okoliczności konkretnego przypadku (m.in. treści zeznań świadków i ich wiarygodności) i dlatego teraz trudno stwierdzić, czy będzie dla Pani korzystne. Niemniej skierowanie sprawy na drogę sądową stanowi dla Pani jedyną szansę na otrzymanie renty rodzinnej.

Na marginesie dodam, że wdowa niespełniająca warunków do renty rodzinnej określonych powyżej i niemająca niezbędnych źródeł utrzymania ma prawo do okresowej renty rodzinnej:

• przez okres jednego roku od chwili śmierci męża;
• w okresie uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez 2 lata od chwili śmierci męża (art. 70 ust. 4 ustawy).

Zobacz również: Emerytura po mężu a praca

Źródła:

1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
3. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
4. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 13 maja 2014 r. sygn. akt SK 61/13
5. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 16 września 2015 r. III AUa 987/15

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.