Autor: Małgorzata Zegarowicz-Sobuń
Moja żona osiągnęła wiek emerytalny (60) w 2017 r. i wystąpiła do ZUS-u o przyznanie emerytury z końcem grudnia 2017. Emeryturę za grudzień i następne miesiące otrzymywała do sierpnia 2018 r. W tym miesiącu zmarła. Wystąpiłem do ZUS-u o wypłatę środków zgromadzonych na subkoncie. Żona była członkiem OFE. Oddział ZUS przedłożył mi do wypełnienia druk USS (transfer/wypłata środków). Otrzymałem informację, że środki z subkonta zostały podzielone (zgodnie z art. 40e ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Połowę zewidencjonują na moim subkoncie. Jednocześnie wypłacono przelew kwotę bliską kwocie wynikającej z podziału drugiej połowy na trzech równoprawnych spadkobierców. Proszę o ocenę tej sytuacji. Czy działanie ZUS-u jest prawidłowe? Czy nie powinna cała kwota z subkonta być rozdysponowana pomiędzy spadkobierców?
Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. w art. 40e reguluje zasady podziału środków zgromadzonych na subkoncie ubezpieczonego, w szczególności w przypadku śmierci tej osoby. Kwota ta ulega podziałowi – według analogicznych reguł, jakie obowiązują przy podziale środków zgromadzonych na rachunku członka OFE, zawartych w art. 131 i 132 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych z dnia 28 sierpnia 1997 r.
Zgodnie z powołanymi przepisami jeżeli w chwili śmierci członek otwartego funduszu pozostawał w związku małżeńskim, fundusz dokonuje wypłaty transferowej połowy środków zgromadzonych na rachunku zmarłego na rachunek małżonka zmarłego w otwartym funduszu, w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej. Wypłata transferowa jest dokonywana nie wcześniej niż w terminie 1 miesiąca, po przedstawieniu przez małżonka zmarłego odpisu aktu zgonu, odpisu aktu małżeństwa oraz pisemnego oświadczenia stwierdzającego, czy do chwili śmierci członka funduszu nie zaszły żadne zmiany w stosunku do treści oświadczenia o stosunkach majątkowych istniejących między nią a jej małżonkiem, a jeżeli zmiany takie zaszły – także dowodu tych zmian.
Zobacz również: Czy subkonto w ZUS jest dziedziczne?
Jeżeli małżonek zmarłego członka funduszu nie posiada rachunku w otwartym funduszu, otwarty fundusz, do którego należy drugi z współmałżonków, niezwłocznie otwiera rachunek na nazwisko współmałżonka uprawnionego i przekaże na ten rachunek, w ramach wypłaty transferowej, przypadające mu środki zgromadzone na rachunku jego współmałżonka. Środki zgromadzone na rachunku zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego, które nie zostaną wykorzystane w powyższy sposób, przekazywane są osobom imiennie wskazanym przez zmarłego przy zawieraniu umowy z funduszem, na których rzecz ma nastąpić, po jej śmierci, wypłata środków niewykorzystanych zgodnie z art. W przypadku niewskazania takich osób zgromadzone środki wchodzą w skład spadku.
Otwarty fundusz dokonuje wypłaty środków należnych osobie wskazanej przez zmarłego w terminie 3 miesięcy, nie wcześniej jednak niż w terminie 1 miesiąca, od dnia przedstawienia funduszowi urzędowego dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby uprawnionej, z tym że wypłata środków przypadających małżonkowi zmarłego może być przekazana na jego żądanie na rachunek w otwartym funduszu. Zasadę tę stosuje się odpowiednio do spadkobierców, którzy dodatkowo obowiązani są przedłożyć funduszowi prawomocne stwierdzenie nabycia spadku.
Stosując odpowiednio tę zasadę do subkonta, ta część środków, która w razie ww. podziału przypada małżonkowi ubezpieczonego, powinna zostać ujawniona na subkoncie prowadzonym przez ZUS dla tego małżonka. Jeżeli ZUS jeszcze nie prowadzi dla małżonka subkonta, to ma obowiązek je założyć, i to niezależnie od wieku, w jakim małżonek pozostaje. W terminie trzymiesięcznym liczonym od zawiadomienia dokonanego przez OFE w trybie przewidzianym w art. 40e ust. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (obowiązek zawiadomienia ZUS o wszystkich osobach uprawnionych, którym przypadły środki zgromadzone na rachunku ubezpieczonego członka OFE w razie jego śmierci), ZUS powinien zaewidencjonować (zaksięgować) na subkoncie małżonka – według stanu na dzień śmierci ubezpieczonego – część środków przypadających na małżonka w razie ww. podziału środków ujawnionych na subkoncie ubezpieczonego. W tym samym terminie ZUS powinien bezpośrednio dokonać wypłaty na rzecz osób uprawnionych po śmierci ubezpieczonego części środków, jakie przypadają im w wyniku podziału środków zapisanych na subkoncie ubezpieczonego. Tak więc postępowanie ZUS-u było prawidłowe.
Przypadek pana Jana Pan Jan, mający 65 lat, zmarł w kwietniu 2020 roku, zostawiając żonę i dwoje dorosłych dzieci. Był członkiem OFE od momentu jego wprowadzenia. Po jego śmierci, rodzina wystąpiła do ZUS o wypłatę środków zgromadzonych na jego subkoncie. Zgodnie z procedurami, połowa środków zgromadzonych na subkoncie została przelana na subkonto jego żony, jako transfer wewnątrzsystemowy. Pozostała część środków została równo podzielona między jego dwoje dzieci, zgodnie z procedurą przewidzianą dla spadkobierców. Rodzina oceniła proces jako sprawny i zgodny z obowiązującymi przepisami.
Historia pani Ewy Pani Ewa, wdowa po mężu, który zmarł w czerwcu 2019 roku, nie miała dzieci. Jej mąż był członkiem OFE i zgromadził znaczne środki na swoim subkoncie. Po śmierci męża, pani Ewa, zgodnie z prawem, otrzymała połowę środków z subkonta męża na swoje subkonto. Reszta środków, zgodnie z ostatnią wolą męża, została przekazana wyznaczonym przez niego organizacjom charytatywnym. Proces ten wymagał dodatkowej dokumentacji, ale ostatecznie został zrealizowany zgodnie z życzeniem zmarłego.
Sytuacja pana Michała Pan Michał zmarł w styczniu 2021, pozostawiając za sobą trójkę dzieci, ale bez małżonka. Jako długoletni członek OFE, zgromadził środki na swoim subkoncie. Zgodnie z przepisami, dzieci wystąpiły o podział środków po ojcu. Jako że nie było małżonka, który mógłby skorzystać z transferu środków, całość zgromadzonych środków została podzielona równo między dzieci. Proces ten był dla nich nowością, ale dzięki jasnym wytycznym ZUS, udało się go przeprowadzić bez większych problemów.
Artykuł wyjaśnia procedurę wypłaty środków zgromadzonych na subkoncie OFE po śmierci właściciela, zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Przedstawiając konkretne przypadki z życia, artykuł ilustruje, jak proces podziału środków między małżonka oraz spadkobierców jest realizowany w praktyce, potwierdzając, że działanie ZUS-u jest zgodne z prawem i zapewnia sprawiedliwy podział środków.
Potrzebujesz pomocy w zrozumieniu praw dotyczących wypłaty środków z subkonta po śmierci bliskiej osoby? Skorzystaj z naszych porad prawnych online oraz profesjonalnej pomocy w przygotowaniu niezbędnych pism. Z nami szybko i skutecznie przejdziesz przez cały proces. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika