Okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej

Kiedy można skorzystać z emerytury górniczej?

Zgodnie z art. 50a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych: górnicza emerytura przysługuje mężczyźnie, który spełnia następujące warunki:

• osiągnął wiek 55 lat i ma okres pracy górniczej wynoszący – łącznie z okresami pracy równorzędnej z pracą górniczą – co najmniej 25 lat, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50 c ust. 1 ustawy emerytalnej lub
• osiągnął wiek 50 lat i ma okres pracy górniczej wynoszący – łącznie z okresami pracy równorzędnej z pracą górniczą – co najmniej 25 lat , w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej określonej w art. 50 c ust. 1 ustawy.

A zatem, aby skorzystać z emerytury górniczej w wieku 55 lat i więcej, trzeba udowodnić 25 lat pracy górniczej łącznie z pracą równorzędną, w tym przynajmniej 10 lat pracy górniczej. Okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej są zdefiniowane w ustawie emerytalnej, w artykule 50 c. I tak, zgodnie z art. 50 c ust. 1 – za pracę górniczą uważa się zatrudnienie:

„1) pod ziemią w kopalniach węgla, rud, kruszców, surowców ogniotrwałych, glin szlachetnych, kaolinów, magnezytów, gipsu, anhydrytu, soli kamiennej i potasowej, fosforytów oraz barytu;

2) pod ziemią i przy głębieniu szybów w przedsiębiorstwach budowy kopalń oraz pod ziemią w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących dla tych kopalń roboty górnicze lub przy budowie szybów;

3) pod ziemią w przedsiębiorstwach montażowych, przedsiębiorstwach maszyn górniczych, zakładach naprawczych i innych podmiotach wykonujących dla kopalń podziemne roboty budowlano-montażowe, roboty przy naprawie maszyn i wdrażaniu nowych urządzeń; pracownikom zatrudnionym w tych przedsiębiorstwach, zakładach i innych podmiotach uznaje się za pracę górniczą te miesiące zatrudnienia, w których co najmniej połowę dniówek roboczych przepracowali pod ziemią;

4) na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, a także w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego, na stanowiskach określonych w odrębnym rozporządzeniu;

5) pod ziemią na stanowiskach dozoru ruchu oraz kierownictwa ruchu kopalń, przedsiębiorstw i innych podmiotów określonych w pkt 1-3, a także w kopalniach siarki i węgla brunatnego oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach, o których mowa w pkt 4, na stanowiskach określonych w odrębnym rozporządzeniu;

6) w charakterze członków drużyn ratowniczych kopalń określonych w pkt 1 i 4, mechaników sprzętu ratowniczego tych drużyn oraz w charakterze ratowników zawodowych w stacjach ratownictwa górniczego;

7) na stanowiskach maszynistów wyciągowych na szybach oraz na stanowiskach sygnalistów na nadszybiach szybów w kopalniach, przedsiębiorstwach i innych podmiotach określonych w pkt 1 i 2;

8) na stanowiskach pracy pod ziemią w nieczynnych kopalniach wymienionych w pkt 1;

9) na stanowiskach instruktorów zawodu w górniczych polach szkoleniowych pod ziemią oraz w kopalniach siarki i węgla brunatnego.”

Zobacz również: Emerytura po mężu górniku

Równorzędna praca z górnicza

Natomiast zgodnie z art. 50 c ust. 2 – do pracy równorzędnej zalicza się:

1) zatrudnienie w urzędach górniczych na stanowiskach wymagających kwalifikacji inżyniera lub technika w zakresie górnictwa, jeżeli zatrudnienie jest związane z wykonywaniem czynności inspekcyjno-technicznych w kopalniach, przedsiębiorstwach i innych podmiotach określonych powyżej, pod warunkiem uprzedniego przepracowania w kopalniach, przedsiębiorstwach i innych podmiotach określonych powyżej co najmniej 10 lat pod ziemią, na odkrywce w kopalniach siarki lub węgla brunatnego, a także w kopalniach otworowych siarki albo na stanowiskach dozoru lub kierownictwa ruchu;

2) zatrudnienie przy innych pracach, nie dłuższe niż 5 lat, do których pracownicy wykonujący prace górnicze przeszli w związku z likwidacją kopalni, zakładu górniczego, przedsiębiorstwa lub innego podmiotu, o których mowa powyżej. Praca na powierzchni nie jest pracą górniczą, ani pracą równorzędną, nie można jej więc zaliczyć do stażu wymaganego do górniczej emerytury.

Należy podkreślić, że nie mają wpływu na prawo do górniczej emerytury okresy zatrudnienia inne niż praca górnicza lub praca równorzędna z pracą górniczą, ani też okresy ubezpieczenia z tytułu innej pracy zarobkowej . Nie mogą być również brane pod uwagę przy ustalaniu prawa do tej emerytury okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w tym gospodarstwie.

Z podanych informacji, wynika, że wykonywał Pan pracę górniczą przez 13 lat i 11 miesięcy, natomiast brak jest informacji, w jakim charakterze przepracował Pan przez kolejne lata do wymaganych 25. Jak rozumiem, oczekuje Pan odpowiedzi na pytanie, czy istnieją jakiekolwiek przepisy pozwalające na skrócenie wieku emerytalnego w podobnych przypadkach jak Pański przebieg pracy z uwzględnieniem pracy górniczej.

Dwie możliwości nabywania prawa do emerytury wcześniejszej w związku z obniżeniem powszechnego wieku emerytalnego o 6 miesięcy za każdy pełny rok pracy górniczej

Należy wskazać, że ustawa emerytalna daje dwie możliwości nabywania prawa do emerytury wcześniejszej w związku z obniżeniem powszechnego wieku emerytalnego o 6 miesięcy za każdy pełny rok pracy górniczej:

1. ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948 r. a przed dniem 01.01.1969 r., na podstawie art. 46 w związku z art. 39 ustawy emerytalnej,
2. ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948 r. na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej.

Ad. 1. Na podstawie wyżej wymienionego art. 46, w związku z art. 39, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948 r. a przed dniem 01.01.1969 r., którzy posiadają 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym co najmniej 5 lat pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy albo pracy górniczej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalni siarki i węgla brunatnego oraz w kopalniach otworowych siarki – wiek emerytalny obniża się o 6 miesięcy za każdy rok takiej pracy, nie więcej jednak niż o 15 lat. Prawo do tej emerytury przysługuje ubezpieczonym, jeżeli nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków na dochody budżetu państwa oraz wszystkie warunki określone w tych przepisach spełnią do dnia 31.12.2008 r. Przepisy te gwarantują więc możliwość przyznania emerytury w obniżonym wieku emerytalnym dla osób, które do dnia 31.12.2008 r. udowodniły co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym odpowiednio długi okres pracy górniczej, umożliwiający obniżenie wieku emerytalnego (65 lat) i osiągnęły ten obniżony wiek do dnia 31.12.2008 r. Pan na dzień 31.12.2008 r. miał 52 lata i 8 miesięcy, a wziąwszy pod uwagę 13 lat 11 miesięcy pracy górniczej (czyli o 6 lat i pół roku obniża się Pana wiek emerytalny) – nie osiągnął Pan wymaganego obniżonego wieku na ww. datę, tj. 58 lat i 6 miesięcy, zatem nie może Pan ubiegać się o przyznanie emerytury w obniżonym wieku jeszcze przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego na zasadach wskazanych w tym punkcie.

Zobacz również: Przeliczenie emerytury górniczej z nową kwota bazową

Warunki ubiegania się o wcześniejszą emeryturę górniczą

Ad.2. Zatem warto przyjrzeć się warunkom ubiegania się o wcześniejszą emeryturę górniczą na zasadach określonych w art. 184 ustawy emerytalnej. Zgodnie z tym przepisem z prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat dla mężczyzn mogą skorzystać m.in. ubezpieczeni legitymujący się niektórymi okresami pracy górniczej i niespełniający warunków do górniczej emerytury – jeżeli udowodnią co najmniej 5-letni okres pracy górniczej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pod ziemią (np. w kopalniach węgla, rud, kruszców, surowców ogniotrwałych), albo na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, bądź w kopalniach otworowych siarki.

Ta grupa ubezpieczonych nabywa prawo do emerytury w wieku wynikającym z obniżenia wieku emerytalnego o 6 miesięcy za każdy rok takiej pracy, nie więcej jednak niż o 15 lat, o ile udowodnią okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący odpowiednio co najmniej 20 lat (kobiety) i 25 lat (mężczyźni).

Wymagany staż ogólny, jak i w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, musi być osiągnięty na dzień 1 stycznia 1999 r.

Ponadto, podobnie jak powyżej, o emeryturę w niższym wieku emerytalnym mogą ubiegać się wyłącznie ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy, poza ww. kryterium wieku i stażu pracy, spełnią dodatkowo warunek nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego – a jeżeli do takiego funduszu przystąpili, to zgłosili wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na dochody budżetu państwa. Co dość istotne, w tym przypadku, w celu obniżenia wieku emerytalnego określonego wyżej, uwzględnia się łączne okresy pracy górniczej, czyli te przebyte przed dniem 01.01.1999 r., jak i okresy pracy górniczej po dniu 31.12.1998 r. Podobnie jak wyżej, wiekiem uprawniającym Pana do ubiegania się o emeryturę (obniżenie wieku emerytalnego o 6 lat i 6 miesięcy) jest wiek 58 lat i 6 miesięcy. Jeśli jednak do dnia 01.01.1999 r. nie udokumentuje Pan wymaganych 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, to niestety, posiadane 13 lat pracy górniczej nie wpłynie na nabycie wcześniejszych uprawnień emerytalnych.

Obawiam się również, że przy braku 15 lat pracy górniczej, mimo iż dzisiaj osiągnął Pan wiek 60 lat i jest w stanie udowodnić wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat, trudno będzie Panu ubiegać się o przyznanie emerytury pomostowej.

Zobacz również: Ile wynosi odprawa emerytalna w górnictwie?

Prawo do emerytury pomostowej

Prawo do emerytury pomostowej mają bowiem górnicy, którzy swoją pracę wykonywali na pełnym etacie co najmniej przez 15 lat oraz osiągnęli wiek emerytalny wynoszący 60 lat.

Niemniej jednak w celu określenia ewentualnych uprawnień do wcześniejszej emerytury, można wystąpić z konkretnym wnioskiem do właściwej jednostki ZUS i może Pan kontynuować zatrudnienie (działalność). ZUS przeanalizuje dokumentację i jeśli spełni Pan jakiekolwiek wymagane przepisami warunki, wyda decyzję przyznającą emeryturę.

* Opis sprawy z maja 2017 r.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.