Dołączenie zagranicznych okresów pracy i zwiększenie emerytury

Wspólnotowe regulacje z zakresu koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego

Do dnia 30 kwietnia 2004 r. stosunki w zakresie zabezpieczenia społecznego między Polską a innymi państwami regulowały dwustronne umowy (konwencje) o zabezpieczeniu społecznym. W latach 1948-2004 Polska związała się tego typu umowami z kilkunastoma państwami. Wśród tych państw (potocznie zwanych „państwami umownymi”) były także państwa członkowskie Unii Europejskiej. Umowy te z dniem 1 maja 2004 r. zostały zastąpione przez przepisy Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 i już nie obowiązują. W obszarze UE obowiązują wspólnotowe regulacje z zakresu koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, także w obszarze emerytur i rent.

Od dnia 1 maja 2004 r. (tj. wejścia Polski do Unii Europejskiej) bezprzedmiotowe stały się kwestie podwójnego oskładkowania wynagrodzeń obywateli polskich zatrudnionych na terytorium krajów Wspólnoty oraz fakultatywnego opłacania składek w polskim organie rentowym w razie zatrudnienia w unijnym przedsiębiorstwie. Następnie, z dniem 1 maja 2010 r., weszło w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 166 z 30.04.2004, s. 1, z późn. zm.), które uchyliło rozp. Rady (EWG) nr 1408/71, z zastrzeżeniem rozwiązań przyjętych w art. 87 ust. 8 i art. 90 ust. 1 rozp. PE i Rady (WE) nr 883/2004.

Zobacz również: Emerytura Norweska w Polsce

Ustalanie prawa do emerytury i renty z uwzględnieniem okresów ubezpieczenia za granicą

Zgodnie z art. 8 ustawy o emeryturach i rentach FUS przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz przy obliczaniu ich wysokości uwzględnia się okresy ubezpieczenia za granicą, jeżeli tak stanowią umowy międzynarodowe.

Zgodnie zaś z art. 18 tejże ustawy:

„1. Podstawę wymiaru emerytury lub renty dla osób posiadających okresy ubezpieczenia za granicą, o których mowa w art. 8, ustala się na zasadach określonych w art. 15-17.

2. Przy ustalaniu kolejnych 10 lat kalendarzowych, o których mowa w art. 15 ust. 1 i 2, nie uwzględnia się lat kalendarzowych, w których ubezpieczony przez cały rok pozostawał w ubezpieczeniu za granicą.

3. Jeżeli w ciągu 20 lat poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, zainteresowany nie był ubezpieczony w Polsce, podstawę wymiaru emerytury lub renty stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zainteresowany przystąpił po raz pierwszy do ubezpieczenia za granicą.”

Zobacz również: Jak przenieść emeryturę z Ukrainy do Polski?

Rodzaje świadczeń emerytalno-rentowych oraz warunki ich nabycia w państwach członkowskich

Zarówno rodzaje świadczeń emerytalno-rentowych oraz warunki ich nabycia każde państwo członkowskie określa samodzielnie (np. wiek uprawniający do emerytury lub renty, staż wymagany do nabycia prawa do emerytury lub renty).

Przy ustalaniu prawa i obliczaniu wysokości emerytur i rent przysługujących na podstawie ustawodawstwa jednego państwa członkowskiego uwzględniane są okresy ubezpieczenia (pracy) lub okresy zamieszkania przebyte na terytorium każdego innego państwa członkowskiego.

W przypadku gdy okres ubezpieczenia lub zamieszkania przebyty w danym państwie członkowskim jest krótszy od wymaganego do nabycia prawa do emerytury lub renty na podstawie przepisów prawnych tego państwa, instytucja rozpatrująca wniosek o świadczenia uwzględnia – przy ustalaniu prawa do świadczeń – wszystkie okresy ubezpieczenia lub zamieszkania przebyte w każdym innym państwie członkowskim, jeśli okresy te się nie pokrywają.

Niniejsze rozporządzenie stosuje się do obywateli Państwa Członkowskiego, bezpaństwowców i uchodźców mieszkających w Państwie Członkowskim, którzy podlegają lub podlegali ustawodawstwu jednego lub kilku Państw Członkowskich oraz do członków ich rodzin i osób pozostałych przy życiu.

Spis europejskich instytucji zabezpieczenia społecznego w ramach EESSI ( Systemu Elektronicznej Wymiany Informacji)

Spis europejskich instytucji zabezpieczenia społecznego w ramach EESSI (tj. Systemu Elektronicznej Wymiany Informacji) udostępniony został na stronie internetowej Komisji Europejskiej. Spis ten stanowi prawne źródło informacji na temat instytucji zabezpieczenia społecznego w poszczególnych państwach członkowskich UE, EOG, Szwajcarii i umożliwia wyszukanie odpowiedniej instytucji właściwej do załatwienia sprawy na podstawie unijnych przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Właściwa instytucja Państwa Członkowskiego, której ustawodawstwo uzależnia:

– nabycie, zachowanie, przysługiwanie lub odzyskanie prawa do świadczeń,

– objęcie przez ustawodawstwo, lub

– dostęp do lub zwolnienie z ubezpieczenia obowiązkowego, fakultatywnego kontynuowanego lub dobrowolnego,

od spełnienia okresów ubezpieczenia, zatrudnienia, pracy na własny rachunek lub zamieszkania, bierze pod uwagę w niezbędnym zakresie okresy ubezpieczenia, zatrudnienia, pracy na własny rachunek lub zamieszkania spełnione na podstawie ustawodawstwa każdego innego Państwa Członkowskiego, tak jakby były to okresy spełnione na podstawie stosowanego przez nie ustawodawstwa.

O ile nie określono inaczej, niniejsze rozporządzenie nie przyznaje ani nie utrzymuje prawa do kilku świadczeń tego samego rodzaju za jeden i ten sam okres ubezpieczenia obowiązkowego.

Podwyższenie świadczenia przez doliczenie nieuwzględnionych wcześniej okresów składkowych i nieskładkowych oraz okresy zatrudnienia poza granicami Polski

Jednym ze sposobów na podwyższenie świadczenia jest doliczenie nieuwzględnionych wcześniej okresów składkowych i nieskładkowych. Zasadą jest, że ZUS dolicza wyłącznie okresy składkowe i nieskładkowe przebyte w polskim systemie ubezpieczeniowym (wymienione w art. 6 i 7 ustawy emerytalnej). Dokonując przeliczenia, może również uwzględnić okresy wykonywania zatrudnienia poza granicami Polski. Takie doliczenie będzie jednak dla emeryta opłacalne na ogół tylko wtedy, gdy w czasie ich trwania podlegał w Polsce ubezpieczeniom społecznym (taka sytuacja ma miejsce w przypadku pracowników delegowanych do pracy za granicę przez podmioty mające siedzibę w Polsce) lub okres pracy za granicą w państwie umownym był krótszy niż 12 miesięcy. W przeciwnym razie, gdy osoba uprawniona pracowała w tym państwie co najmniej 12 miesięcy i tam podlegała ubezpieczeniom, po uwzględnieniu okresów zagranicznych do polskiej emerytury ZUS będzie musiał na nowo obliczyć świadczenie z zastosowaniem zasady pro rata temporis.

Zgodnie z art. 50 ust. 2 rozporządzenia:

„Jeżeli w danej chwili zainteresowany nie spełnia albo już nie spełnia warunków określonych przez wszystkie ustawodawstwa Państw Członkowskich, którym podlegał, instytucje stosujące ustawodawstwo, którego warunki zostały spełnione, nie biorą pod uwagę, dokonując wyliczeń zgodnie z przepisami art. 52 ust. 1 lit a) lub b), okresów spełnionych na podstawie ustawodawstw, których warunki nie zostały spełnione lub nie są już spełniane, w przypadkach kiedy powoduje to niższą kwotę świadczenia.”

Jak stanowi art. 52 ust. 1:

„Właściwa instytucja ustala wysokość świadczeń, jakie byłyby należne:

a) zgodnie z ustawodawstwem, które stosuje, wyłącznie w przepadkach, gdy warunki uprawnienia do świadczeń zostały spełnione wyłącznie na podstawie prawa krajowego (świadczenie niezależne);

b) poprzez ustalenie teoretycznej kwoty świadczenia, a następnie kwoty rzeczywistej (świadczenie proporcjonalne), w następujący sposób:

i) teoretyczna kwota świadczenia jest równa świadczeniu, o które zainteresowany mógłby się ubiegać, gdyby wszystkie okresy ubezpieczenia i/lub zamieszkania, ukończone z uwzględnieniem ustawodawstw pozostałych Państw Członkowskich, zostały ukończone na podstawie ustawodawstwa, które jest stosowane w dniu przyznania świadczenia. Jeżeli, zgodnie z tym ustawodawstwem, kwota świadczenia nie zależy od długości ukończonych okresów ubezpieczenia, kwota ta zostaje uznana za kwotę teoretyczną;

ii) instytucja właściwa ustala następnie rzeczywistą kwotę świadczenia proporcjonalnego, stosując do kwoty teoretycznej stosunek długości okresów ubezpieczenia ukończonych przed realizacją ryzyka na podstawie stosowanego przez nią ustawodawstwa, do całkowitej długości okresów ubezpieczenia, ukończonych przed realizacją ryzyka na podstawie ustawodawstw wszystkich zainteresowanych Państw Członkowskich.”

Zgodnie z art. 110 ustawy o emeryturach i rentach z FUS:

„1. Wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie od podstawy wymiaru ustalonej w sposób określony w art. 15, z uwzględnieniem ust. 3, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego przypadającą w całości lub w części po przyznaniu świadczenia, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.”

Wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia przez doliczenie nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów składkowych lub nieskładkowych

Zgodnie zaś z art. 112:

„1. Jeżeli emeryt lub rencista zgłosi wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia przez doliczenie nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów składkowych lub nieskładkowych, kwotę przysługującego świadczenia zwiększa się doliczając:

1) do kwoty emerytury, o której mowa w art. 53, lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy:

a) po 1,3% podstawy wymiaru, ustalonej w wyniku waloryzacji, za każdy rok okresów składkowych, o których mowa w art. 6,

b) po 0,7% podstawy wymiaru, ustalonej w wyniku waloryzacji, za każdy rok okresów nieskładkowych, o których mowa w art. 7;

2) do kwoty renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy oraz do kwoty renty rodzinnej część wzrostu, o którym mowa w pkt 1, ustaloną przy zastosowaniu wskaźnika procentowego, określonego odpowiednio w art. 62 ust. 2 lub w art. 73 ust. 1.

2. Przy obliczaniu wzrostu, o którym mowa w ust. 1, okresy składkowe i nieskładkowe ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy.”

Mając na uwadze powyższe, trudno określić, czy emerytura się zwiększy. W tym celu powinien Pan udać się do ZUS z dokumentami potwierdzającymi pracę za granicą i przeliczyć otrzymywaną emeryturę.

Zobacz również: Islandia wiek emerytalny

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.