Autor: Marta Handzlik
Moja żona była ubezpieczona przez ostatnie 3 lata w KRUS-ie jako małżonka rolnika (ziemia jest tylko na mnie). Opłacała z tego tytułu wszystkie składki, łącznie ze składką chorobową. Ubezpieczenie w KRUS-ie trwało nieprzerwanie do 31 lipca 2016. Od 1 sierpnia 2016 żonę ubezpieczyłem w ZUS-ie, zatrudniając w swojej firmie jako osobę współpracującą, opłacając najwyższe składki, razem z dobrowolną chorobową. Od listopada 2016 żona przebywa na zwolnieniu chorobowym (jest w ciąży), pewnie do pracy już nie wróci. Więc duży ZUS płaciła 3,5 miesiąca. Wiem, że do obliczania zasiłku macierzyńskiego ZUS bierze średnią podstawę z 12 miesięcy, ale później mnoży tę podstawę przez liczbę miesięcy podlegania pod ubezpieczenie chorobowe. Jak ZUS obliczy składki żony dla zasiłku chorobowego i macierzyńskiego? Czy ZUS weźmie pod uwagę okres ubezpieczenia chorobowego żony w KRUS-ie i pomnoży podstawę zasiłku przez 12 miesięcy (3,5 miesiąca ZUS, a pozostałe z KRUS-u)?
Niestety, dla ZUS-u znaczenie ma jedynie okres ubezpieczenia w ZUS-ie, a nie w KRUS-ie. Są to dwa różne rodzaje ubezpieczeń i ubezpieczenie w jednym nie generuje prawa do świadczeń z drugiego.
Podstawę wymiaru zasiłku dla pracownika stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy albo z faktycznego okresu zatrudnienia za pełne kalendarzowe miesiące, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem tego okresu.
Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przysługującego pracownikowi przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe lub wypadkowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne.
Jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmowane jest do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku, pracownik nie osiągnął pełnego wynagrodzenia z przyczyn usprawiedliwionych, przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku:
Zobacz również: Zatrudnienie żony na umowę o pracę
Jeżeli pracownik w każdym miesiącu przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy z przyczyn usprawiedliwionych, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku uwzględnia się wynagrodzenie za wszystkie miesiące, uzupełnione do pełnej wysokości.
Wejście w życie nowelizacji w zakresie ustalania podstawy wymiaru zasiłków przysługujących ubezpieczonym niebędącym pracownikami sprawił, że podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego przysługującego przedsiębiorcy, który podlegał ubezpieczeniu chorobowemu krócej niż 12 miesięcy kalendarzowych, stanowi suma:
„1) przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwot, o których mowa w art. 3 pkt 4 u.ś.p.ch.m., za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz
2) kwoty stanowiącej iloczyn 1/12 przeciętnej kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwot, o których mowa w art. 3 pkt 4 u.ś.p.ch.m., za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz liczby tych miesięcy” (art. 1 pkt 9 projektu ustawy).
Słowem – ZUS i tak przyjmie jako podstawę przychód z ostatnich 12 miesięcy – z 3 (albo 4, jeśli przez owe pół miesiąca Pana żona przepracowała co najmniej połowę obowiązującego ją czasu pracy) opłacania wysokiej podstawy, a za resztę miesięcy – 9 lub 8, z przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy.
Zobacz również: KRUS ubezpieczenie domownika
Przypadek Marii – przejście z KRUS do ZUS w ciąży
Maria przez kilka lat była ubezpieczona w KRUS jako żona rolnika i opłacała wszystkie składki, w tym chorobowe. W maju 2023 r. zdecydowała się na założenie działalności gospodarczej i zgłosiła się do ZUS, opłacając składki od najwyższej podstawy. W sierpniu okazało się, że jest w ciąży i przeszła na zwolnienie chorobowe. Po porodzie liczyła na wysoki zasiłek macierzyński, jednak ZUS uwzględnił jedynie okres ubezpieczenia w ZUS, pomijając lata składkowe w KRUS. W efekcie jej zasiłek macierzyński został obliczony na podstawie średniej z miesięcy opłacania składek w ZUS.
Przypadek Katarzyny – zatrudnienie przez męża w firmie
Katarzyna przez 5 lat była ubezpieczona w KRUS, ale w lipcu 2022 r. mąż zatrudnił ją jako osobę współpracującą w swojej firmie i zaczął opłacać najwyższe składki w ZUS. Po czterech miesiącach zaszła w ciążę i przeszła na zwolnienie lekarskie. Po porodzie spodziewała się wysokiego zasiłku macierzyńskiego, jednak ZUS uwzględnił jedynie okres ubezpieczenia w ZUS, co oznaczało, że świadczenie było liczone na podstawie kilku miesięcy wysokich składek oraz minimalnej podstawy za pozostałe miesiące.
Przypadek Anny – działalność na KRUS i krótki okres w ZUS
Anna przez lata prowadziła gospodarstwo rolne i opłacała składki w KRUS. W styczniu 2024 r. zatrudniła się na etacie, a pracodawca odprowadzał za nią składki do ZUS. W czerwcu zaszła w ciążę, a we wrześniu przeszła na zwolnienie lekarskie. Po porodzie okazało się, że ZUS obliczył jej zasiłek macierzyński jedynie na podstawie miesięcy zatrudnienia, a wcześniejsze lata w KRUS nie miały wpływu na wysokość świadczenia. W efekcie zasiłek był niższy, niż się spodziewała.
Składki opłacane w KRUS nie są brane pod uwagę przy obliczaniu zasiłku macierzyńskiego w ZUS, ponieważ są to dwa odrębne systemy ubezpieczeń. Kluczowe znaczenie ma okres ubezpieczenia w ZUS oraz wysokość składek opłacanych przed przejściem na zwolnienie lub urlop macierzyński. Osoby, które przeszły z KRUS do ZUS tuż przed ciążą, mogą otrzymać niższy zasiłek, ponieważ ZUS oblicza świadczenie na podstawie 12-miesięcznego okresu składkowego, uwzględniając tylko miesiące opłacania składek w ZUS. Dlatego przy planowaniu zmiany ubezpieczenia warto wcześniej zapoznać się z zasadami naliczania świadczeń, aby uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online w zakresie ubezpieczeń społecznych, w tym kwestii związanych z przejściem z KRUS do ZUS oraz ustalaniem wysokości zasiłku macierzyńskiego. Nasz zespół ekspertów pomoże Ci zrozumieć zasady naliczania świadczeń, oceni Twoją sytuację i doradzi najlepsze rozwiązania. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać indywidualną konsultację bez wychodzenia z domu i uniknąć błędów mogących wpłynąć na wysokość Twojego zasiłku.
1. Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - Dz.U. 1999 nr 60 poz. 636
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika